45 jaar Huiswaarderbrug
De laatste tijd zijn de bruggen van Alkmaar regelmatig in het nieuws. Dit was bijna 50 jaar geleden ook het geval. Alkmaar werd aangemerkt door de rijksoverheid als groeigemeente en grote woonwijken (de Huiswaarden) ten noorden van de historische stad zouden worden aangelegd. Alleen, hoe zouden bewoners de wijken kunnen bereiken?
De Friesebrug bleek al jaren het toenemende verkeer niet meer aan te kunnen. Fietsers en voetgangers gebruikten massaal de smalle paden naast de spoorbrug, dit tot ongenoegen van de NS. Gelukkig zag het Rijk in dat Alkmaar geholpen moest worden met het toegankelijk maken van de nieuwe wijken. In 1968 werd medewerking toegezegd aan meerdere projecten die de ontwikkeling van Alkmaar zouden helpen. Een lage brug bij de gasfabriek zou Huiswaard I moeten gaan ontsluiten en een hoge brug zou er komen ten noorden van de N.A.C.O garage (nu Connexxion). Het liep echter iets anders nadat bleek dat een lage brug op de geplande plek niet haalbaar was en Alkmaar liever een hoge brug ten zuiden van de garage wilde.
Begin 1972 waren de plannen klaar, een 120 meter lange, hoge brug zou de nog aan te leggen westelijke randweg gaan verbinden met de nog aan te leggen weg (toen de S3, nu de N245) naar Schagen. Het zou geen kleine brug worden. Er werd gekeken naar de toekomst en de nog te bouwen Huiswaard II, III en Daalmeer. De 35 meter brede brug zou twee keer drie rijstoken krijgen en aan beide kanten een fiets- en voetpad. Prijskaartje: dertien miljoen gulden.
De plannen waren klaar en aan de financiering zou het Rijk ook meebetalen. Oorspronkelijk was de voorwaarde dat ook tegelijk de Bestevearbrug en een brug over het Noord-Hollandskanaal in het verlengde van de N504 naar Bergen werd gebouwd. Bij het gebruik van dezelfde brugonderdelen zouden de kosten van de bruggen daarom gedrukt kunnen worden. In 1973 ging het Rijk en de Provincie echter andere voorwaarden stellen voor het verkrijgen van het geld. De oliecrisis van dat jaar was onder meer de reden dat de overheid anders over zijn uitgaven ging denken. Alkmaar zou nu zijn geld pas krijgen als de Huiswaarderbrug in fases zou worden gebouwd. Eerst één brugdeel en in de jaren ’80, als het wegverkeer zou zijn toegenomen, het tweede deel. Wel zou het grondwerk voor de brede brug al worden neergelegd.
In mei 1973 begon het aannemingsbedrijf Hillen en Roosen met de bouw van de brug. Nog geen jaar later, op 23 april 1974, werd het brugdek van maar liefst 97 ton op zijn plaats gezet. Het einde van het bouwproject was in zicht. Alles voorliep voorspoedig, enige minpunt was dat in de laatste maanden van de bouw vandalen het voorzien hadden op de bouwkeet van het aannemingsbedrijf. Regelmatig belandde gereedschap in het kanaal en werd de keet van binnen vernield. Er werden bouwtekeningen verscheurd en deed men hun behoefte op de vloer, waarna telefoontoestellen in de uitgesmeerde poepmassa’s werden gedeponeerd.
19 december 1974 was de grote dag. De opening van de brug én het slaan van de eerste paal van Huiswaard II. Hiervoor kwam Prins Claus hoogst persoonlijk naar de stad. Bij café-restaurant Koekenbier werd in de ochtend de prins ontvangen door burgemeester Roel de Wit en commissaris van de Koningin mr. F.J. Kranenburg. De burgemeester hield een korte toespraak waarin hij terug keek op de bouw van de brug en Huiswaard I, maar ook veel waardering uitsprak over het ontwerp van de nieuwe speels opgezette wijk Huiswaard II waarbij zeven architectuurbureau ’s hadden samengewerkt. Hij zag de nieuwe bebouwing als een soort compleet nieuwe polderstad. Hierna begaf de prins en alle genodigden zich in zes bussen naar de brug voor de openingsceremonie.
11 jaar na de opening bleek de brug duidelijk te smal. Een enkele lijn scheidde de smalle wegdelen van elkaar en dat leidde regelmatig tot gevaarlijke situaties. De gemeente liet onderzoek doen naar het verkeer op de Huiswaarderweg en de toekomstige verkeersontwikkeling. Duidelijk werd dat het autoverkeer meer ruimte moest krijgen en dan het liefst d.m.v. het afbouwen van de brug (kosten 17 miljoen gulden). Het Ministerie van VROM dacht daar echter anders over en wilde dat de gemeente ging nadenken over andere en goedkopere oplossingen. Deze kwam er uiteindelijk in 1990, de Vlielandbrug. Een brug alleen voor fietsers en voetgangers. Hierdoor kon het fiets- en voetpad verwijderd worden van de Huiswaarderbrug, werd de weg verbreed en kwam er een volwaardige afscheiding tussen de rijbanen. Het wegvallen van het fietspad over de Huiswaarderbrug was niet zo erg, want vanwege de slechte bereikbaarheid bleken er maar weinig mensen gebruik van te maken. Door de nieuwe brug scheelde het zeker een kilometer fietsen om aan de overkant van het kanaal te komen.
De Huiswaarderbrug anno 2019. 1: restanten van de Rekerdijk. Deze werd doorsneden na de aanleg van de Huiswaarderweg. 2: het grondwerk voor de tweede, nooit gebouwde, brug. 3: restanten van de oude Noorderkade langs het kanaal. 4: restanten van de geplande voetgangersopgang. 5: een extra brede onderdoorgang voor een geplande ventweg voor de N.A.C.O. 6: in deze bocht lag vroeger het fietspad naar de brug. 7: restanten van de tijdelijk weg die werd aangelegd tijdens de afsluiting van de Helderseweg in 1973.
De Huiswaarderbrug staat er inmiddels al bijna 45 jaar. Natuurlijk, hij gaat wel eens open tot ongenoegen van het wegverkeer, maar over het algemeen hebben gebruikers weinig te klagen over dit knap staaltje bouwkunst uit de jaren ’70. En wie weet rijden we over 10 jaar alsnog over de complete brug. Bekijk hier meer van de binnen- en buitenkant van de Brug anno 2019.
Door Mark Alphenaar