Een boerenbruiloft in de Schermer in 1942

Deze maand 76 jaar geleden, twee jaar na de inval van de Duitse troepen in Nederland, stroomde het kleine dorp Stompetoren vol met nieuwsgierig publiek. Zij zagen dat op die zondag 26 april 1942 niet alleen vele fotografen (volgens sommigen wel 80!), maar zelfs de reporters van het Polygoonjournaal naar de Schermer waren gekomen. Daar, in het oude schoolgebouw waar tijdelijk de gemeentesecretarie gevestigd was, zou het huwelijk worden voltrokken tussen de 23-jarige bruid Geertje Elisabeth Helder en de 24-jarige bruidegom Piet Korver. Geen gewone bruiloft, want op initiatief van de burgemeester van de gemeente Oterleek, Jacob Posch, werd de bruiloft geheel in oude Westfriese traditie gevierd. Compleet met klederdracht, oude rijtuigen en traditionele gebruiken.

De verloofden waren beide geboren en getogen in de Schermer en stamden uit lokale veehoudersfamilies. Onlangs schonken de kinderen van het toenmalige bruidspaar het fotoalbum van de huwelijksdag aan het Regionaal Archief. Aan de hand van de foto’s (Bekijk hier alle 38 foto's.) en het Polygoonfilmpje krijg je een goed beeld van de dag. Het bruidspaar was, zoals veel gasten, in origineel Westfries kostuum gestoken. Opvallend was het “gouden ijzer” van de bruid. Ontstaan uit een klemmetje om de muts op de plaats te houden, was dit uitgegroeid tot een sieraad, waarbij de uitsteeksels (de ‘boeken’) vaak rijkelijk versierd waren. Bij dit unieke exemplaar waren de ‘boeken’ ruim twee keer zo groot als normaal. De bruidegom droeg het traditionele zwarte trouwpak, met lange witte kousen. Met daarbij een in de broekzak gestoken origineel zilveren schedemes uit 1780 en uiteraard ontbrak een ouderwetse pijp ook niet.

Ze vertrokken die middag om twee uur bij de boerderij van de ouders van de bruidegom aan de Korte Molenweg 14 en reden via de Oterlekerweg naar Stompetoren, waar het huwelijk zou worden voltrokken.
De stoet bestond uit drie sjeezen en vijf boerenwagens. In de eerste sjees zat de ‘speelnoot hoog’, in de tweede het bruidspaar en in de derde de ‘speelnoot laag’. De speelnoten pasten ook in de Westfriese traditie. Meestal waren het een broer of zus van het bruidspaar met hun vrijster of vrijer. Zo ook hier: de speelnoot hoog was de broer van de bruidegom met zijn vriendin en de speelnoot laag een zus van de bruid met haar vriend. De speelnoot hoog zouden we tegenwoordig de ceremoniemeester noemen, terwijl de speelnoot laag op de huwelijksdag de gasten begeleidde. In de aanloop naar de huwelijksdag hielpen ze met de voorbereidingen van het trouwfeest, en vaak traden ze op als getuigen.
De paarden waren opgetuigd met ‘katjes-hoofdstellen’, hoofdstellen versierd met witte schelpjes. De gasten, waaronder leden van regionale dansgroepen, zaten in vol kostuum op kunstig beschilderde en met snijwerk versierde boerenwagens. De wagens waren versierd met felgekleurde papieren rozen op de spaken en slingers langs de zijkant en op de paarden.

De bruidegom  Dames tijdens de bruiloft  Bruid en bruidegom op een koets

 

Het weer was niet optimaal, maar ondanks de felle wind waren honderden belangstellenden naar Stompetoren getrokken. Ook diverse notabelen, waaronder burgemeesters van verschillende omliggende gemeenten en dijkgraven, waren aanwezig. In de secretarie gaven bruid en bruidegom elkaar het ja-woord. Burgemeester Posch sprak het bruidspaar toe: ‘Vaak heb ik de bruid bezig gezien met het melken en in den hooitijd met de paarden. Ik ken den bruidegom als een werkzamen jongen boer, bezield met liefde voor het vee, paarden en schapenfokkerij en ben daarom overtuigd dat hij zal slagen. […] Jullie huwelijk is voltrokken in oud-Hollandsch costuum. Ik vind dit een prettig idee, want onze folkloristen en schrijvers mogen daarvoor nog zoo veel doen, als de boerenstand niet medewerkt, dan zijn de oude mooie dingen ten doode gedoemd.’

bezoekers in een koets  De bruid en bruidegom  bezoekers buiten

 

Na de officiële plechtigheid werd er onder toeziend oog van honderden belangstellenden geposeerd voor een groepsfoto. Op het grasveld naast de secretarie werden door de aanwezige dansgroepen een ‘Boeren Schots’ en een ‘Schotse Wals’ uitgevoerd.
Door de tijdsomstandigheden moest de bij een dergelijke bruiloft gebruikelijke maaltijd met buren en vrienden achterwege blijven. Op de boerderij van de familie Korver werd de rest van het feest in familiekring verder gevierd, waarbij bruid en bruidegom zich voor het gemak maar in hedendaagse kledij hadden gestoken. De grote belangstelling zal zeker te maken hebben gehad met de situatie van het moment.
Een groot deel van de wereld stond op dat moment in brand, het zal zeker bijgedragen hebben aan de behoefte aan ontspanning en het terugverlangen naar de ‘goede oude tijd’ van het toegestroomde publiek. Een feest dat niet lang daarna via het Polygoonjournaal in de bioscopen door het hele land bekeken kon worden.

Bruid en bruidegom tussen de bezoekers  De bruid en bruidegom  Diverse bezoekers

 

Door Paul Post

test