Van A-gebouw tot zitkuil

Over de ‘Christelijke Scholengemeenschap Jan Arentsz’ in Alkmaar is al het één en ander geschreven. Dit gebeurde onder andere rond de jubilea van het 40- en 50-jarig bestaan. In 2021 viert de school alweer zijn 70-jarig bestaan. Tijd om eens terug te kijken naar het leven op school in de jaren 80 en 90.

Het Jan Arentsz (we houden voor het gemak de korte naam maar even aan) had voor de komst naar de Mandenmakerstraat al een lange geschiedenis achter zich. Het huidige Jan Arentsz is voortgekomen uit verschillende fusies, maar begon zijn leven onder een andere naam in 1951. Het heeft door de jaren heen op verschillende locaties gezeten, waaronder de Kennemerstraatweg, Fabritiusstraat in het Hoefplan en de Laanenderweg (afgebrand in 1977) in de Boekelermeer. De naam ‘Christelijke Scholengemeenschap Jan Arentsz’ kreeg het pas in 1976, daarvoor was het ‘Het Christelijk Lyceum Alkmaar’. In de jaren 60 en 70 liep het aantal leerlingen snel op en er werd al in 1973 gedacht aan één grote nieuwe locatie. De school was inmiddels verspreid over verschillende gebouwen in de stad.

    

In 1978 en 1979 werden de werkelijke plannen gesmeed voor het nieuwe gebouw. Locaties als die op het bedrijventerrein ‘Viaanse Molen’ en in de buurt van Station Alkmaar Noord passeerden de revue, maar uiteindelijk werd het een terrein naast het park de Rekerhout. De straat waar de school aan zou verrijzen kreeg de toepasselijke naam Mandenmakerstraat. Mandenmaker was namelijk het beroep van hageprediker Jan Arentsz, die overleed tijdens het beleg van Alkmaar in 1573. Oud-rector de heer H. Hamann zorgde er voor dat de straat waarin het nieuwe gebouw zou komen, deze toepasselijk naam zou krijgen. In september 1979 werd de eerste paal geslagen en in 1981 konden de eerste leerlingen les krijgen in het nieuwe gebouw.

    

 

       

E-gebouw

De school had in eerste instantie ruimte voor ongeveer 1000 leerlingen, een aantal dat meteen in het eerste jaar na opening werd overschreden. Lesruimtes moesten zelfs tijdelijk gezocht worden in het Vormingscentrum aan de Drechterwaard. Gelukkig kwam er in 1983 een uitbreiding aan de overkant van de straat in de vorm van het E-gebouw. Naast 28 lokalen, waaronder een groot tekenlokaal, was er ook een kantine met heuse bar. Dit was de stek van conciërge Hans Vlak. Een gezellige plek waar op vrijdagmiddag regelmatig leerlingen tot laat bleven plakken.

Op de bühne

Oud-leerlingen hebben allemaal zo hun eigen gebeurtenissen die zijn bijgebleven. Zo zullen velen zich de musicals nog wel herinneren, met grootse optredens van docenten en leerlingen, gehouden in Theater De Vest. ‘Simson’, ‘King Jackpot’ en ‘Jona S.F.’ waren een paar van die musicals. In de school zelf kon men genieten van optredens van het ‘Arentsz Bune Comité’ (ABC), met bewust gekozen verkeerde spelling. Opgezet door docenten Norbert de Vries en Willem Jan Braakman. Het ABC bracht regelmatig een toneelstuk ten uitvoer zoals ‘Het spook van Canterville’ en ‘De Spooktrein’. Het podium in de school werd sinds 1987 ook gebruikt voor de befaamde Open Bak, de plek waar leerlingen hun kunsten konden tonen op gebied van muziek, cabaret en theater.

     

    

  

Het mysterieuze trapje

Iedereen had in de school wel een plek die bepaalde herinneringen heeft achtergelaten. Bijvoorbeeld de rookplek voor het E-gebouw, het fietsenhok achter de E-gymzaal of de vaste zitplaats in de aula of zitkuil. Velen zijn ook dat mysterieuze trapje naast het opslaghok bij de gymzalen niet vergeten. Waar ging dat toch naartoe? Het trapje is er nog steeds en leidt naar een opslagruimte. In deze opslag stonden de tafels die gebruikt werden tijdens examens. Naast deze opslag bevonden zich de D-lokalen, een latere uitbreiding bovenop de school om toch nog 100 leerlingen extra les te kunnen geven. Er mocht namelijk van de gemeente geen nieuwe grond gebruikt worden voor het bouwen van lokalen. Dus dan maar op het dak.

    

Roken in school

Je kan het je nu eigenlijk niet meer voorstellen, maar vele jaren lang konden leerlingen roken in de school. Daarvoor was een speciale ruimte beschikbaar, de ‘koffiebar’. Een donker hok vlak bij de fietsenstalling. Officieel niet voor brugklassers, maar vanwege het beperkte toezicht kwamen er toch velen (mee)roken. Rond 1990 werd het rookhol gesloten en moesten rokers voor het E-gebouw staan. Niet altijd ideaal voor de leerlingen die daar naar binnen moesten en zich een weg moesten banen tussen rokende medescholieren. In de eerste jaren van de school rookten docenten overigens zelfs nog in de klas. Uiteindelijk kregen ze een eigen rookkamer.

    

Schoolkranten

Naast dat leerlingen genoeg leesvoer hadden in de bibliotheek (eerst naast de Aula en vanaf 1992 in een speciale mediatheek), kon men ook de ‘Apropos’ en later het ‘Arentszoog’ lezen. Naast door de leerlingenredactie geschreven stukjes stonden er ook strips in. De inhoud van de ‘Apropos’ viel echter niet altijd even goed bij de directie. Zo moest eens een verhaal over Hash en Wietje het veld ruimen tot groot ongenoegen van de redactie. Uit protest bleef de plek waar het artikel moest komen leeg, met alleen de melding ‘censuur’ erop. Het plan ontstond daarna om een eigen illegaal blaadje te maken met kopij die normaal waarschijnlijk nooit de legale krant had gehaald. Dit blaadje werd het ‘Arendsoog’. Welgeteld kwam er maar één nummer uit. De naam van de legale schoolkrant werd niet veel later veranderd in ‘Arendszoog’.

    

“Oh ja!”-momenten

Zo is er natuurlijk nog veel meer te noemen wat er zich allemaal afspeelde in de school tussen 1981 en 1999, je zou er een boek over kunnen schrijven. Dat is er dan ook! Uitgekomen in 2001: ‘Geloof het of niet. 50 jaar C.S.G. Jan Arentsz’. Een feest van herkenning voor oud-leerlingen én docenten. Helaas alleen nog tweedehands verkrijgbaar. Naast de bovenstaande voorbeelden zullen er nog vele zaken zijn die bij velen een “Oh ja!”-moment zullen veroorzaken, we noemen nog: kolderdagen, absentiekaarten, betalen met bonnetjes, disco in de zitkuil, filmavonden, dagopeningen, sterrenclub M111, het orgel in de aula, de vitrinekast met foto’s van docenten, roze koeken, schoolband, verspringbaan achter E en dieren op sterk water in het A-gebouw.

     

De 21ste eeuw

Eén van de grootste veranderingen aan het begin van de nieuwe eeuw was de bouw van een nieuw gebouw op de plek waar eerst het E-gebouw stond. Na fusies in de jaren 90 met De Sluys uit Alkmaar en Elckerlyc uit Langedijk was er meer ruimte nodig voor het groeiend aantal leerlingen. Ook veranderingen in onderwijsland zorgden voor een extra aanwas van leerlingen. Door de verbouwing kon de school in drie onderwijskundige eenheden worden verdeeld: vmbo, havo/vwo-onderbouw en havo/vwo-bovenbouw.

Het Van der Meij College. Een unieke samenwerking tussen CSG Jan Arentsz, Stedelijk Dalton College en OSG Willem Bleau. Eén schoolgebouw voor vmbo beroepsgerichte leerwegen van de drie scholen. De school is te vinden tegenover Station Alkmaar Noord.

Zelfde gebouw, maar toch anders

De benaming van delen van de gebouwen werd ook aangepast. Als je nu zoekt naar lokaal A11, E12 of D22, dan zal je die niet meer vinden of op een heel andere plek. Ook de mediatheek kreeg een andere invulling, tegenwoordig is het de kantine voor docenten van het vmbo. Het oude hoofdgebouw ging flink op de schop en werd gemoderniseerd, bijna onherkenbaar zelfs voor leerlingen van voor 2000. Je zal bijvoorbeeld tevergeefs zoeken naar de rijen met kluisjes of grote tafels in de tussenruimtes in het A-, B- en C-gebouw. Het is natuurlijk één gebouw, maar in de volksmond werden delen van de school een ‘gebouw’ genoemd. De administratie en het kantoor van de directeur bevinden zich echter nog wel op hun oude plaatsen op de begane grond in het B-gebouw.

  

Geen bijbels meer

Het onderwijs is de afgelopen twintig jaar veel veranderd. Ook het Jan Arentsz moest mee in deze ‘vaart der volkeren’. Haar christelijke afkomst is het echter nooit helemaal kwijtgeraakt, al hoef je tegenwoordig geen Bijbel meer aan te schaffen. Het is geen ‘School met de Bijbel’ meer, al worden de Kerst- en Paasvieringen nog steeds gehouden en begint de schooldag ook nu nog met een dagopening. De interne structuur is ook veranderd. Er is niet meer één rector, een paar conrectoren, één decaan, docenten en wat ondersteunend personeel. Inmiddels zijn er zelfs al 250 docenten. Een flink verschil met de ongeveer 80 waarmee men begon in 1981. De huidige drie onderwijseenheden hebben hun eigen directie met teamleiders en docenten. Daarboven staat een college van bestuur, een raad van toezicht en een medezeggenschapsraad. Eén rector voor de hele school is er niet meer, wel een voorzitter van het college van bestuur en dat is de heer D. Bruinzeel.

Schoolactiviteiten

Sommige activiteiten op de school lijken nog op die uit de jaren 80 en 90. De schoolband, de sterrenclub en de Kerstviering zijn er bijvoorbeeld nog. De musicals, de RecreJantjes en de toneelclub zijn er echter niet meer. Tegenwoordig maken de verschillende (buitenschoolse) activiteiten meer onderdeel van de lessen uit en krijgen de docenten en leerlingen veel vrijheid om zelf activiteiten te ontplooien. Sinds 2012 is er een leerlingenvereniging actief onder de naam ‘Inspiration’. Deze vereniging geeft tijd en financiële steun aan leerlingen die zelf projecten willen organiseren. Voorbeelden daarvan zijn de ‘School Inspiration Day’ (een dag vol met sprekers en activiteiten, georganiseerd voor en door leerlingen), een debatteam dat zelfs naar nationale wedstrijden gaat en ‘Insearch’, een project waar leerlingen de mogelijkheid hebben om onderzoek te doen naar alles wat hen interesseert.

Wist je dat?

• De eerste lokaaltjes van het Jan Arentsz in 1951 (toen onder een andere naam) bevonden zich in een villa aan de Kennemerstraatweg 105.
• De brand in 1977, die een groot deel van het gebouw aan de Laanenderweg in de as legde, was aangestoken door een toen actieve pyromaan.
• De plannen voor het gebouw aan de Mandenmakerstraat gingen uit van acht vierkante meter per leerling, weinig gangen en lokalen gegroepeerd rond zogenaamde sociale ruimtes. Na de opening in 1981 stonden 46 lokalen de leerlingen ter beschikking.
• Oorspronkelijk zou er een kunstwerk van een internationale kunstenaar bij de school komen. Het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk wees het kunstwerk echter af.
• De schoolleiding wilde aanvankelijk geen geldverkeer in de kantine. Daarom werd in het begin gekozen voor een bonnetjessysteem.
• Het Jan Arentsz was begin jaren 90 één van de drie grootste middelbare scholen van Nederland.
• De school had in de jaren 80/90/00 zo veel buitenschoolse activiteiten dat er wel eens in de personeelsraad werd gevraagd of ze nog wel een school waren of een activiteitenvereniging.
• Sterrenclub M111 liet eens (met toestemming) een promotiespotje via de schoolintercom klinken waarin de vraag gesteld werd: “Is Braakman een buitenaards wezen?”.
• De in 1992 geopende mediatheek had maar liefst zes computers. Twee daarvan stonden in directe verbinding met de Openbare Bibliotheek Alkmaar. De mediatheek kostte 700.000 gulden, waarvan 300.000 gulden werd uitgegeven aan de inrichting. Alles werd door de school zelf betaald.
• De straat tussen het hoofdgebouw en E-gebouw was oorspronkelijk niet van de school, maar een officiële doodlopende straat. Hierdoor had de school geen zeggenschap over wat daar gebeurde. In 1994 werd de straat officieel schoolterrein en konden o.a. jongeren van buiten de school makkelijker geweerd worden.
• Tijdens het veertigjarig jubileum in 2001 werd er een reünie georganiseerd waarvoor maar liefst 1700 leerlingen en oud-docenten zich hadden ingeschreven.
  
  

      

Bronnen

Boek, Geloof het of niet. 50 jaar C.S.G. Jan Arentsz. Redactie o.a. G.K. van Andel, C. Goedknegt. 2001.
Jan Arentsz jubileumgids 1951-1991. Redactie L. Spaans. 1991
Boek, Jan Arentsz de mandenmaker van Alkmaar. G.N.M. Vis. 1992.
Boek, Christelijk Lyceum Alkmaar, 1951-1976. 1976
Alkmaarsche Courant 1978 – 2001
Website CSG Jan Arentsz

  

Met dank aan

De heer D. Bruinzeel
De heer L. Spaans
Mevrouw X. Vierkant

Door Mark Alphenaar