Het unieke zeventiende-eeuwse memorieboek van de Alkmaarse Maria van Nesse is nu helemaal te lezen via de website van het Regionaal Archief.
De twee huishoudboekjes waarin Maria van Nesse tussen 1623 en 1646 al haar uitgaven bijhield en bovendien allerlei persoonlijke aantekeningen maakte kwamen in 2019 boven water in een Belgisch familiearchief. De boekjes leverden een schat aan informatie op over het dagelijks leven in de zeventiende eeuw, en in het bijzonder over het leven van een vrouw in die tijd: over haar uitgaven en bezittingen, over hoe ze haar dagen doorbracht, over wie ze was en wie ze kende. Maria van Nesse was daarmee in één klap de zeventiende-eeuwse vrouw over wie het meest bekend is. Daarnaast bracht haar manuscript ook nieuwe kennis over Alkmaar in de zeventiende eeuw.
Huishouden en kunst
Maria van Nesse was een welgestelde alleenstaande vrouw. Ze woonde met haar personeel in een groot huis aan de Alkmaarse Langestraat, nu nummers 89-91. Maria was katholiek. Dat is ook goed te zien aan haar uitgaven. Behalve wat ze nodig had voor haar huishouden en bijvoorbeeld sinterklaascadeaus kocht ze veel kunst en liturgische voorwerpen voor de katholieke kerk. Ze kwam bij verschillende vooraanstaande Alkmaarse kunstenaars en edelsmeden over de vloer. Verder noteerde ze in haar boekjes onder meer belangrijke gebeurtenissen, medische adviezen, recepten, schoonmaaktips en de afspraken die ze maakte met haar dienstmeisjes.
Boek en tentoonstelling
Onderzoekers Robbert Jan van der Maal, die de bijzondere stukken ontdekte, en Judith Noorman van de Universiteit van Amsterdam schreven een indrukwekkend boek over Maria van Nesse en haar manuscript, dat ze aanduiden als een ‘memorieboek’, een notitieboek waarin iemand opschreef wat hij of zij niet wilde vergeten: Het unieke memorieboek van Maria van Nesse (1588-1650). Op basis van het memorieboek en andere archiefstukken, onder meer in het Regionaal Archief Alkmaar, reconstrueren zij in het boek heel gedetailleerd het leven van Maria van Nesse en beschrijven ze nieuwe perspectieven op het dagelijks leven, de huishoudelijke consumptie en de katholieke kerk in de zeventiende eeuw.
Het memorieboek van Maria van Nesse en haar opmerkelijk zelfstandige leven staan bovendien centraal in de tentoonstelling ‘Rijk & onafhankelijk. Maria van Nesse (1588-1650)’ die van 26 november 2022 tot en met 19 maart 2023 te zien is in Stedelijk Museum Alkmaar.
Scans en transcriptie
Omdat het memorieboek ook een belangrijke bron is voor de geschiedenis van Alkmaar, zijn scans van de stukken (met toestemming van het Rijksarchief in België te Bergen/Mons) te bekijken op de website van het Regionaal Archief. Het gedigitaliseerde memorieboek bestaat uit twee delen: de jaren 1623-1639 en de jaren 1639-1646.
Vrijwilligers van de transcriptiewerkgroep van het Regionaal Archief transcribeerden bovendien het volledige memorieboek, zodat dat voor iedereen te lezen is. Bekijk hier de pdf (2 mB) met de transcriptie.
Aanvullende informatie
- Munten in het memorieboek (pdf, 22 kB)
- Verklarende woordenlijst bij het memorieboek (pdf, 1,5 mB)
- Lijst van namen voorkomende in het memorieboek (pdf, 387 kB)
