Een bezoek aan het Archief in het kader van een historisch onderwerp, project of tijdvak? Dat kan! Laat uw leerlingen oog in oog komen met bronnen uit de tijd die u wilt behandelen. Aan de hand van opdrachten leren de kinderen met historische bronnen te werken en raken ze tegelijkertijd meer bekend en betrokken bij de desbetreffende periode. Ze maken kennis met historische personen of relevante bevolkingsgroepen die een rol speelden in de 'Gouden Eeuw' of het Beleg van Alkmaar. Of ze komen aan de hand van de mooiste bronnen en interessante verhalen dichter bij de middeleeuwen. Daarnaast bieden wij programma’s aan rond bredere thema’s zoals post, taal en beeldende kunst. Tijdens het bezoek wordt er altijd met relevante, lokale en originele bronnen gewerkt en krijgen de leerlingen een thematische rondleiding door de, schatkamers van het archief; de depots die normaal voor het publiek gesloten zijn. van het Archief. Wilt u andere perioden of onderwerpen aan bod laten komen? Graag overleggen we met u over de mogelijkheden.

Een historisch onderwerp of tijdvak wordt concreter, persoonlijker en tastbaarder met een excursie naar het Archief!

Onze programma's zijn geschikt voor groep 6, 7 en 8. De programma's duren standaard anderhalf tot twee uur en zijn beschikbaar op maandagen van 9.15-11.30 uur. In overleg kunnen de tijden altijd aangepast worden. Ook de dag is bespreekbaar. De Kunstuitleen is in hetzelfde gebouw gevestigd als het Regionaal Archief. Het is mogelijk om programma's te combineren of uit te breiden met een bezoek aan de Kunstuitleen. Wij denken graag mee met uw wensen! 

Een deel van onze programma's zijn te boeken via de website van CultuurPrimair als uw school is aangesloten bij Bureau CultuurPrimair (BCP). Is uw school niet aangesloten bij BCP? Heeft u interesse in een ander (op maat) programma? Of heeft u vragen over mogelijkheden, kosten en duur van de programma's? Dan kunt u contact opnemen met team educatie via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of (072) 850 82 00.

Naast excursies kunt u ook bij ons terecht voor (beeld)materiaal dat geschikt is voor gebruik in de klas. 

Met de klas op historische ontdekkingstocht bij het Archief?

Tweede Wereldoorlog in de buurt

Excursie - Canon, Tijdvakken en omgevingsonderwijs

Wie vertelt de verhalen over de oorlog nog, als iedereen die het heeft meegemaakt straks is overleden? In het archief bewaren we de verhalen van de mensen en groepen die de oorlog nog hebben meegemaakt. 

Alle kinderen leren tijdens de basisschool over de Tweede Wereldoorlog. Maar die oorlog is niet alleen een groot thema in de geschiedenis: hij speelde zich ook af in de eigen woonomgeving. Leerlingen komen in aanraking met brieven, foto's, kranten, voedselbonnen en allerlei andere documenten uit de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de rondleiding komen leerlingen in aanraking met de verhalen van verzetslieden, 'gewone' burgers, joodse families en de Duitse bezetters. De leerlingen maken ook opdrachtjes over bronnen die in het archief worden bewaard. 

Voor klassen uit Schagen is er een speicaal programma ontwikkeld dat de oorlog behandeld met behulp van veel lokale bronnen. Hierover kunt u meer informatie opvragen.

Heeft u niet de mogelijkheid om langs te komen bij het archief om de bronnen in het echt te bekijken? Dan kunt u terecht op ons onlne Geschiedenislokaal. Daar zijn veel bronnen uit de Tweede Wereldoorlog te vinden, zodat u er in de klas mee aan de slag kan.

Het geheugen van mijn woonplaats

Excursie - Omgevingsonderwijs

Leerlingen voeren in kleine groepjes korte opdrachten uit waarmee ze leren wat historische bronnen kunnen vertellen over henzelf en het verleden van hun woonomgeving. Oude en nieuwe foto’s worden vergeleken, ze doorzoeken het bevolkingsregister en bestuderen een oude plattegrond. De leerlingen krijgen ook vragen over het nieuws op hun geboortedag. Uiteraard bezoeken we ook de depots waarbij de verborgen verhalen en schatten in het depot bij veel leerlingen een historische sensatie oproept. Het 700 jaar oude stadsrecht en de enige echte polsstokbriefjes uit het Beleg van Alkmaar ontbreken daarin natuurlijk niet. Doel van het bezoek is om op speelse wijze te ontdekken wat er allemaal in een archief is te vinden is en wat het nut is van bewaren. 

De inhoud wordt per klas aangepast aan de woonomgeving van de leerlingen.

Tijdreizen bij het Archief: Middeleeuwen / Beleg van Alkmaar / Gouden Eeuw

Excursie - Tijdvakken en Canon

Een historisch onderwerp op tijdvak wordt concreter, persoonlijker en tastbaarder met een excursie naar het Archief! De leerlingen duiken de geschiedenis en komen oog in oog te staan met originele en lokale bronnen uit de tijd die u wil behandelen. Staat het onderwerp van uw keuze er niet bij? Wij gaan graag in gesprek om te zorgen voor een passend aanbod.

Middeleeuwen
Het programma behandelt behalve de algemene onderwerpen als standenmaatschappij, kastelen en de uitvinding van de boekdrukkunst, ook de groei van Alkmaar tot stad. 

Tijdens een rondleiding komen de leerlingen oog in oog te staan met échte middeleeuwse bronnen: het stadsrecht, grote rode zegels met ridders en geestelijken en onze alleroudste handgeschreven en gedrukte boeken. Behalve meedenken met het verhaal achter de bronnen, mogen de leerlingen ook voelen aan echt perkament en aan de hand van een doorfluisterspelletje ontdekken ze dat informatie verloren kan gaan wanneer je iets alleen maar mondeling doorvertelt.

De leerlingen gaan ook zelf aan de slag met enkele opdrachtjes. Daarin speuren ze onder andere naar de locaties van de drie kastelen die rond Alkmaar hebben gestaan. En ze zoeken uit hoe de stad uitgroeide van gehucht tot stad(je) en wat de rol van de verschillende standen daarbij was. Ook ontdekken ze dat er in de middeleeuwen anders werd geschreven: de eigen naam schrijven in het middeleeuwse ‘lettertype’ is een uitdaging!

Gouden Eeuw
De leerlingen oefenen met het schrijven van hun eigen voornaam in zeventiende-eeuws handschrift, ontdekken hoe zij in die tijd zouden hebben geheten, vergelijken oude kaarten en maken kennis belangrijke 'Gouden Eeuwers' uit Alkmaar en omgeving die een belangrijke rol hebben gespeeld in de landelijke scheepvaart (VOC), kunst en wetenschap (waaronder de wereldberoemde filosoof René Descartes die in Egmond-Binnen heeft gewoond en van wie wij een handgeschreven brief bewaren over een moord die in Egmond plaats had gevonden). Uiteraard komen ze in ons depot oog in oog te staan met 400 jaar oude originele historische bronnen uit die tijd!

Beleg van Alkmaar
Bijna 500 jaar geleden sloop een Alkmaarse timmerman de stad uit om een belangrijk bericht naar Schagen te brengen. Hij smokkelde in 1573 briefjes mee in zijn polsstok, waarin de Alkmaarders aan de Geuzenleiders te vragen om de stad te komen helpen tegen de Spanjaarden. Die eeuwenoude polsstokbriefjes, en vele andere bronnen uit de tijd van het Beleg van Alkmaar, worden in het archief bewaard. Maar welke kant van het verhaal vertellen die bronnen eigenlijk? Vertellen de bronnen in het archief ook het verhaal van de Spaansgezinden? Gedurende het programma wordt kan ook aandacht worden gegeven aan de regio: hoe was het in de steden en dorpen rondom Alkmaar in de tijd van het Spaanse beleg? En was iedereen het wel eens met de Opstand tegen de Spanjaarden?

Het Beleg van Alkmaar: Geuzenbord

Lespakket voor op school

Spelenderwijs het Beleg van Alkmaar ontdekken! Het Geuzenbord is een ganzenbordspel waarin de tocht van de polsstokbriefjes tijdens het Beleg van Alkmaar een centrale rol speelt. In combinatie met een speciaal samengestelde lesbrief kunnen de leerlingen met dit bordspel het verhaal van het Beleg ontdekken.

 

Taal

Excursie - Thematisch 

Niets is zo veranderlijk als de taal! Veranderingen in taal en communicatie laten veranderingen in de tijd zien. Wie had in de Middeleeuwen kunnen bedenken dat kinderen in de eenentwintigste eeuw binnen een seconde een bericht de wereld over kunnen sturen? En kennen leerlingen nog de SMS-taal, die nog niet zo lang geleden door hun leeftijdsgenootjes werd gebruikt om zoveel mogelijk tekst in een SMS'je te proppen? Al dit soort vragen komen voorbij tijdens het programma 'taal' bij het Regionaal Archief. Want nergens worden zoveel voorbeelden van taal bewaard als in archieven en bibliotheken!

Leerlingen komen tijdens een rondleiding oog in oog te staan met allerlei veranderingen in de taal en manieren van communiceren door de eeuwen heen. Ze bewonderen middeleeuwse handgeschreven boeken en brieven uit de zeventiende eeuw. In de opdrachtjes gaan leerlingen aan de slag met taal: hoe zou jouw achternaam honderden jaren geleden hebben geklonken? En kun jij de handschriften en letters van honderden jaren terug lezen en zelf gebruiken? Taal wordt zichtbaar in het Archief! 

Het programma 'Taal' kan worden gecombineerd met een bezoek aan de Kunstuitleen Alkmaar. Daar kunnen de leerlingen ingaan op 'beeldtaal'. Wat is dat nu eigenlijk, en hoe kun je het gebruiken? De Kunstuitleen is in hetzelfde gebouw gevestigd als het Archief. 

Post!

Excursie - Thematisch

Communicatie tussen mensen verliep in het verleden heel anders. Hoe kwam informatie in de middeleeuwen van persoon tot persoon? Hoe zorgde je er in de Gouden Eeuw voor dat een brief vanuit Batavia in Holland aankwam? En wat kunnen oude ansichtkaarten je vertellen? De leerlingen gaan het ontdekken aan de hand van voorbeelden van post en communicatie uit het verleden. Ze maken opdrachtjes en krijgen een rondleiding in het depot van het Archief waarin ze echt perkament en drukletters mogen aanraken. 

Geschikt (te maken) voor alle plaatsen/gemeenten in de regio, bijvoorbeeld: Alkmaar (Schermer en Graft - De Rijp), Bergen, Egmond, Dijk en Waard, Heiloo, Schagen.

Op zoek naar Kunst(enaars)

Excursie - thematisch

Kunst in het Archief? Jazeker, als je maar goed kijkt! De eeuwenoude landkaarten, foto’s uit de vorige eeuw en zelfs de kinderboeken van Uitgeverij Kluitman zijn soms ware kunstwerken. En veel is gemaakt door kunstenaars die in onze eigen regio hebben gewoond of gewerkt. Met een beetje zoeken komen we hen tegen in allerlei soorten bronnen en documenten. Die vertellen je meer over het leven van de makers; de jeugdjaren van illustrator Anton Pieck rond 1900 of schilder Caesar van Everdingen in de Gouden Eeuw. Daarom doen kunsthistorici en museumconservatoren ook vaak onderzoek in archieven. In deze introductie duiken we met de leerlingen in de kunsthistorie van Alkmaar en omgeving.

Dit programma is in verkorte versie ook onderdeel van het combinatieprogramma ‘Van Mondriaan tot Van Everdingen’ i.s.m. de Kunstuitleen:

Van Mondriaan tot Van Everdingen

Excursie i.s.m. Kunstuitleen Alkmaar (Alleen te boeken via de website van CultuurPrimair)

Op één ochtend bezoek je zowel de Kunstuitleen als het Archief. Rode draad is kunst (h)erkennen, van figuratief naar abstract en van modern naar historisch. Bij de Kunstuitleen bekijk en maak je een abstract schilderij. Bij het Archief ontdek je de veelzijdige Alkmaarse kunsthistorie. Een combi-aanbod dat uit twee delen bestaat: een uur bij het Archief en een uur bij de Kunstuitleen. Prijs: € 5,50 per leerling.

Vroeger in je dorp...

Lespakket voor op school - Omgevingsgeschiedenis voor groep 6 t/m 8 van basisscholen in Sint-Pancras, Oudkarspel, Broek op Langedijk en Zuid- en Noord-Scharwoude.

Leerlingen leren met veel beeldmateriaal hun dorp uit vroegere tijden kennen en moeten als opdracht zelf materiaal verzamelen over de geschiedenis van hun woonplaats (door middel van zoeken van plaatjes, objecten en het afnemen van interviews). Hieraan kan ook een speurtocht door het dorp toegevoegd worden. Ook te verkrijgen in sjabloon voor implementatie in andere dorpen.

Lees meer over dit lespakket in het document 'Vroeger in je dorp...' (pdf, 178 kB).

In de klas

De vaststaande nationale onderwerpen in de tien tijdvakken of de Canon kunnen worden geïllustreerd met lokale voorbeelden. Zo kan per tijdvak stil worden gestaan bij lokale gevolgen van een gebeurtenis uit de algemene Nederlandse geschiedenis en wordt op die manier ook kort de eigen leefomgeving behandeld. Wat is er nog in Alkmaar of onze regio te vinden of te zien van een bepaalde periode?

Wij hebben een overzicht van historische onderwerpen met toepasbare lokale voorbeelden (pdf, 118 kB) gemaakt. Van al deze voorbeelden zijn er bronnen te vinden in onze collectie, waaronder uit de archieven, de beeldcollectie en/of de bibliotheek. Raadpleging is gratis.

Bezoek ook eens onze digitale bronnenbox 'GeschiedenisLokaal' met gedigitaliseerde lokale bronnen op thema.

De voordelen van lokale voorbeelden in het reguliere curriculum:

• Regionale/lokale geschiedenis (omgevingsonderwijs) komt aan bod binnen het geschiedenisonderwijs zonder extra tijdsinvestering;
• Herkenning (van eigen omgeving) zorgt voor interesse in de algemene lesstof en geeft relevantie aan informatie dat in eerste instantie ‘ver’ van de leerling kan afstaan;
• Concrete (en herkenbare) voorbeelden dragen bij aan betere beklijving van de algemene stof; 
• Lokale, herkenbare historische bronnen kunnen worden gebruikt om te oefenen met bronnenkritiek.

Samenwerking en contact

Samen met de leerkracht kunnen we uit onze collectie een selectie maken dat zowel is toegespitst op de historie van een specifieke plaats of wijk, als op specifieke periodes (tijdvakken) en canonvensters. 

Wilt u hulp bij het opzetten van een lesprogramma of project? Heeft u een goed idee voor een samenwerking? Of wilt u gewoon met de klas een keertje langskomen? Neem contact op met team educatie via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of (072) 850 82 00.