Elke maand plaatsen we een bijzonder archiefstuk uit onze collectie in de schijnwerpers. Deze keer: het programma van een bijeenkomst van de Alkmaarse afdeling van de Bond voor Vrouwenkiesrecht in 1909 – voorzien van commentaar op de lezing en de muziek die er te horen was.

De openbare bijeenkomst van de Bond voor Vrouwenkiesrecht vond plaats op dinsdagavond 23 november 1909 in schouwburg de Harmonie, op de hoek van de Gedempte Nieuwesloot en de Lombardsteeg. Op het programma stond een lezing door Mary van Eeghen-Boissevain, de landelijke voorzitster van de Bond, afgewisseld met muziek.

Minder militant

De Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht was in 1907 opgericht en was een gematigdere afsplitsing van de bekende Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Allebei de organisaties streden ervoor dat vrouwen het recht zouden krijgen bij verkiezingen te stemmen en gekozen te worden, zoals dat voor het grootste deel van de Nederlandse mannen al gold. Maar de leden van de Bond vonden zichzelf minder militant dan die van de Vereeniging, en ook deftiger. Niet lang na de oprichting had de Bond voor Vrouwenkiesrecht een Alkmaarse afdeling gekregen.

De lezing van voorzitster Mary van Eeghen-Boissevain had als onderwerp ‘Waarom Vrouwenkiesrecht’ en was “erg aardig, practisch en bevattelijk”, zo noteerde iemand die de avond bijwoonde in het programmaboekje. In de Alkmaarsche Courant stond de volgende dag een uitvoerig verslag van de lezing. De spreekster had erop gewezen dat de rol van de vrouw veranderde, omdat de maatschappij aan het veranderen was. Nu steeds meer taken binnen het gezin door anderen werden overgenomen – door onderwijzers en arbeiders bijvoorbeeld – moest de vrouw een nieuwe plek buiten het gezin vinden. Daarbij was het onrechtvaardig dat vrouwen moesten leven onder wetten die alleen door mannen waren opgesteld. De vrouw voelde zich soms machteloos. Er moest daarom een betere balans in de maatschappij komen tussen mannen en vrouwen. Mannen waren praktischer, vond de spreekster, en vrouwen gevoeliger. Ze moesten samenwerken: “kracht en liefde moeten samengaan, dan zal men tot verrassende resultaten komen.”

Zenuwachtig

Tussendoor en na afloop van de lezing was er muziek. Drie Alkmaarse dames die allemaal lid waren van de Bond verzorgden zang, piano- en vioolspel, en een heer speelde cello. In het programma waren de teksten van de liederen mee te lezen, waaronder een lied van de vrouwelijke Franse componist Cécile Chaminade. Dat was “aardig” schreef degene van wie het programmaboekje was erbij. Ook de andere muziekstukken voorzag hij of zij van commentaar, meestal “mooi” of zelfs “heel mooi”. Alleen over het eerste lied, van de Duitse componist August Bungert, was de schrijver kritischer: “zenuwachtig, geen klank” staat er.

Zieltje

In de pauze boekte de eigenaar van het programma nog een succesje:
“In de pauze 1 zieltje gewonnen: F.H. Maschhaupt” kon er genoteerd worden. De heer Maschhaupt was de cellist van de avond. Uiteindelijk zou het nog tien jaar duren voordat het vrouwenkiesrecht in Nederland inderdaad een feit was. Vanaf 1917 konden Nederlandse vrouwen gekozen worden, vanaf 1919 mochten ze zelf hun stem uitbrengen.

Bekijk het programma in de Collectie Aanwinsten en het verslag in de Alkmaarsche Courant.