Elke maand plaatsen we een bijzonder archiefstuk uit onze collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een lijst met spullen die buitgemaakt werden bij een roofmoord in Heiloo. De lijst werd gebruikt bij een klopjacht op de moordenaar.

In de ochtend van 17 september 1815 waren de spullen gestolen uit het huis van de boer Cornelis Metzelaar, bijgenaamd Verwer, in Heiloo. De inbreker had daarbij de dienstmeid vermoord. Meteen de volgende dag liet de officier van de rechtbank in Alkmaar deze lijst drukken van de geroofde goederen.

Haarspelden en gespen

De moordende inbreker had een borstrok (een soort hemd) van rood damast met zilver doorwerkte knopen buitgemaakt, en twee boeken met zilveren krammen, drie gouden haarspelden, een ketting van koraal met een gouden kruis en een paar met zilver doorwerkte gespen voor damesschoenen. Politie en justitie in verschillende plaatsen kregen de lijst, met de oproep onderzoek te doen naar de kostbare spullen en uit te kijken naar de dader of daders van de misdaad. Die moesten direct opgepakt worden en voor de rechtbank worden gebracht.

Verdachte types

Het drama speelde zich af in Heiloo, maar de lijst wordt bewaard in het archief van de gemeente Den Helder. De week na de roofmoord stuurde de zogeheten Procureur Crimineel, de topman van het openbaar ministerie in de provincie, dit exemplaar van de lijst namelijk naar de burgemeester daar. In de begeleidende brief vraagt hij de burgemeester op te letten of de gestolen goederen misschien in zijn gemeente te koop worden aangeboden, of dat er misschien lieden rondlopen die de misdaad zouden kunnen hebben gepleegd. De Nederlandse handel en ook de haven van Den Helder maakten een opleving door nadat de Franse overheersers vertrokken waren en Willem I eerder in 1815 koning was geworden van het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden. Daardoor, schreef de procureur, waren er meer 'Vreemdelingen en Zeevarend Volk van allerhande soort' in Den Helder te vinden. En daarmee – zo lijkt hij te hebben gedacht – ook meer verdachte types. Hij vroeg de burgemeester daarom ‘alle vigilantie te doen in het werk stellen waardoor de daders zoude kunnen worden opgespoord'. Werden de spullen teruggevonden en werd de dader ooit gepakt? Dat weten we (nog) niet. De zoektocht naar de roofmoordenaar gaat dus verder.

Buitengewone voorvallen

De lijst van gestolen goederen met de begeleidende brief van de Procureur Crimineel kwam boven water bij het scannen van een dossier uit het archief van Den Helder met de intrigerende omschrijving ‘Stukken betreffende buitengewone voorvallen die plaatsgevonden hebben op het grondgebied’. Dat dossier, dat inderdaad vol zit met papieren over nog veel meer bijzondere gebeurtenissen, is hier helemaal door te bladeren.