Elke maand plaatsen we een bijzonder archiefstuk uit onze collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een middeleeuwse verzoening – met een indrukwekkend zegel!

Het grote zegel aan dit stuk uit 1481 is dat van Maria van Bourgondië en Maximiliaan van Oostenrijk, die toen over de Nederlanden heersten. Zij staan er ook op afgebeeld. Met het document verzoenden Maria en Maximiliaan zich met Alkmaar, nadat er in de stad een oproer was uitgebroken.

Wapens en buskruit

De Alkmaarse opstand was gericht tegen een speciale belasting die Maximiliaan had ingesteld. Met de opbrengst van de belasting wilde hij een leger betalen om Leiden te bedwingen, dat in handen was gevallen van rebellen. Een aantal Alkmaarders verzette zich tegen het betalen van die belasting. Onder hen was de voorname oud-burgemeester Jacob Hughenszoon. Het ging economisch al slecht met de stad, en de Alkmaarders wilden zich bovendien niet tegen Leiden keren. Het groepje wist wapens en buskruit te stelen, en probeerde met klokgelui en vuursignalen de boeren in de omgeving op te roepen om Leiden te hulp te komen. Het oproer was van korte duur: al gauw wisten de autoriteiten de orde in Alkmaar te herstellen.

Smeken om vergiffenis

De burgemeesters en een paar voorname inwoners van Alkmaar, onder wie diezelfde Jacob Hughenszoon, smeekten landsheren Maximiliaan en Maria daarna om genade. Zij schonken Alkmaar met dit document vergiffenis voor de opstand en het heulen met hun vijanden – maar wel op voorwaarde dat de stad ze duizend pond zou betalen. De Alkmaarders betaalden inderdaad: bij het document wordt ook het ontvangstbewijs voor de duizend pond bewaard.

Fatale jachtpartij

Het grote zegel dat aan het stuk hangt maakte het document officieel. Op het zegel zijn Maximiliaan en Maria te zien. Maximiliaan is weergegeven als veldheer, te paard en met opgeheven zwaard. Ook Maria van Bourgondië rijdt op een paard. Zij is afgebeeld tijdens een jachtpartij. Op haar arm draagt ze een valk. In het jaar daarop kwam Maria door precies zo’n jachtpartij om het leven, toen haar paard over een boomstronk struikelde en Maria in een gracht belandde, het paard boven op haar. Maria overleed een paar weken later aan haar verwondingen, pas 25 jaar oud.

Canon

Toch is Maria van Bourgondië heel belangrijk geweest voor de geschiedenis van de Nederlanden. Tijdens haar korte regeerperiode schonk ze belangrijke rechten aan haar onderdanen, en door haar huwelijk met de Habsburger Maximiliaan gingen de Nederlanden deel uitmaken van het Habsburgse rijk. Maria’s kleinzoon was de machtige keizer Karel V. Daarom is Maria van Bourgondië tegenwoordig opgenomen in de Canon van Nederland.