Stuk van de maand: de buurtladder van Schoorl

Elke maand plaatsen we een bijzonder archiefstuk uit onze collectie in de schijnwerpers. Deze keer: afspraken uit 1746 over een gemeenschappelijke ladder in Schoorl.

Op 22 maart 1746 lieten de buren van de buurt Straat in Schoorl in dit document samen optekenen dat voortaan niemand van buiten de buurt zomaar zonder bericht hun gemeenschappelijke ladder mocht meenemen. Daarop stond een boete, bepaalden ze. Het is een eenvoudig stuk van maar één bladzijde, maar het spreekt wel tot de verbeelding: je kunt je gemakkelijk voorstellen wat er zich allemaal had afgespeeld dat de buren het nodig vonden deze regel op te stellen.

Buren

Het dorp Schoorl bestond in die tijd uit zeven buurten of buurschappen. Een daarvan werd door de mensen daar ‘Straat’ genoemd. Misschien omdat daar al vroeg een stukje weg tussen de huizen was bestraat. De officiële naam voor de buurt, zoals die op kaarten te vinden is, was Schoorl. In feite was het de dorpskern van Schoorl: de buurt rondom de kerk. In Straat waren ook de school en het huis van de schout, en een café. Er woonden vooral boeren. Aan het hoofd van de buurt stond een schepen, een soort wethouder, die ieder jaar gekozen werd uit de buren. De schepenen van de zeven buurten kwamen samen in het bestuur van Schoorl. Dit document is ondertekend door de schepen van Straat, Caspar Spinloo.

archiefstuk buurtladder  Detail buurtladder

Tien stuivers boete

De buren van Straat stelden samen regels op voor het leven in hun buurt. In dit stuk besluiten ze dat niemand van buiten hun eigen buurt de ‘buure ladder’ – de gemeenschappelijke ladder van de buurt dus – mocht halen of gebruiken zonder medeweten of opdracht van de schepen van Straat. Zo’n gedeelde ladder werd ingezet bij het blussen van brand, maar de buren konden hem ook gebruiken voor allerlei klussen. Als iemand van buiten de buurt de ladder van Straat toch zomaar meenam zou hij een boete van tien stuivers krijgen, staat in het stuk. Het geld van de boete ging naar de bewoners van Straat.

Boerderij in Schoorl door P. Klinkhamer 1775  Kerk van Schoorl door Cornelis Pronk 1727

Mensen van buiten Straat mochten de ladder wel komen lenen als ze de schepen daarvan op de hoogte brachten. Dan mochten ze de ladder gebruiken zo lang ze hem nodig hadden, maar daarvoor moesten ze wel twee stuivers per dag betalen. En als de ladder daarbij schade opliep, draaide de lener daarvoor op.

Binnen 24 uur

Ook de Schoorlse buurt Buiterduin had trouwens al regels opgesteld over het gebruik van de eigen buurtladder. De buren daar hadden afgesproken dat de ladder altijd binnen 24 uur nadat het werk gedaan was weer op zijn plek moest worden teruggezet. Deed iemand dat niet, dan mocht elk van zijn buren hem een bekeuring geven.

Het stuk over de burenladder van Straat wordt bewaard in het oudste gemeentearchief van Schoorl en Groet.

test