In het Regionaal Archief Alkmaar worden dagelijks archiefstukken opgevraagd ter inzage voor onderzoek. Soms blijkt echter dat het niet mogelijk is om deze stukken te bekijken, vanwege de materiële toestand van het papier. Ze zijn simpelweg te zwak om te hanteren. Soms is zelfs digitalisering niet mogelijk. In dit geval is restauratie noodzakelijk om het stuk te kunnen ontsluiten.
Voor de restauratie
Wollig papier
Een voorbeeld van zo’n stuk is bestandsdeel 251 van het archief van de gemeente Akersloot 1817-1930. De eerste zes katernen van dit bestandsdeel verkeren in goede staat maar alle daar opvolgde pagina’s zijn er slecht tot zeer slecht aan toe. De donkere waterranden in het papier laten zien dat het papier nat is geweest. De pastelkleurige vlekken in de hoeken zijn veroorzaakt door schimmel en het papier voelt ‘wollig’ aan. Dat zit zo: Schimmel bestaat uit een kernlichaam van schimmeldraden. Deze schimmeldraden hechten zich aan het papier en dringen door tot tussen de vezels. Met behulp van een enzym breken ze de cellulose af. Hierdoor wordt het papier op den duur zo zwak en broos dat het bij de minste of geringste aanraking uit elkaar valt. Dit zwakke papier voelt heel zacht aan zoals een bolletje fijne wol.
Voor- en nadelen
Om dit bestandsdeel te kunnen inzien of op zijn minst te kunnen digitaliseren, is het dus nodig om de zwakke delen te verstevigen. Omdat te allen tijde geprobeerd wordt om zo terughoudend mogelijk in te grijpen gebeurt dit waar mogelijk alleen plaatselijk. Smalle strookjes Japans papier (dun papier met een lange vezel waardoor het toch zeer sterk is) worden vanaf de achterzijde aangebracht met een lijm op basis van tarwestijfsel. Alleen als het echt nodig is kan besloten worden om een hele pagina te verstevigen, dat wordt doublure genoemd. Als een pagina aan twee kanten beschreven is, kan deze doublure invloed hebben op de leesbaarheid van de tekst. Bij iedere ingreep moeten de voordelen en nadelen dus goed tegen elkaar worden afgewogen om een goede beslissing te kunnen nemen.
Voor iedereen toegankelijk
Bestandsdeel 251 is in het restauratieatelier van het archief zorgvuldig schoongemaakt. Scheuren zijn gerepareerd en enkele pagina’s zijn gedoubleerd. De pagina’s zijn weer stevig genoeg om te kunnen hanteren. Nadat de pagina’s zijn gedigitaliseerd zal de informatie dus weer voor iedereen toegankelijk zijn; in de studiezaal of online. Op naar het volgende stuk!
Door Jean-Marieke, restaurator
