De komst van Winkelcentrum De Mare
20.000 m2 winkeloppervlakte, kantoren, negenhonderd woningen, een enorme parkeergarage, grote waterpartijen, een tankstation, discotheek én een bioscoop. Grote plannen had men in jaren zeventig voor de nieuwe wijk De Mare. Een groot nieuw winkelcentrum zou daarbij een centrale plek gaan innemen, maar toen kwam de economische crisis van de jaren tachtig.
Alkmaar was in de jaren zeventig op weg een grote stad te worden. Polders rondom de stad werden volgebouwd en dorpen als Koedijk, Oudorp, Heiloo en Sint Pancras werden een beetje als de ‘suburbs’ van Alkmaar gezien. Ten noorden van de stad ontstonden de wijken Huiswaard 1 en 2. Nog iets noordelijker kwamen ’t Rak, De Horn en later Daalmeer. De meest opvallende wijk te midden van dit alles zou De Mare gaan worden. Een waar stadsdeelcentrum met vele faciliteiten. De stedenbouwkundige visie voor de wijken werd sterk beïnvloed door de landschappelijke waarden van het gebied. De polderhistorie zou zichtbaar moeten blijven. Onderdeel van dat plan was dat de Oudiepolder weer onder water kwam te staan, net als de polder De Mare. Alleen in dat water zou onder andere een nieuw winkelcentrum moeten verrijzen.
Lokaal krijgt voorrang
Een team van architecten kreeg de opdracht het idee van De Mare gestalte te geven. In augustus 1979 kwamen zij met een boekwerk waarin te zien was waar de Alkmaarnoorder zijn vertier en boodschappen zou gaan halen. Daarbij hielden zij er rekening mee dat het nieuwe centrum geen directe concurrent zou worden van de binnenstad. Dat was volgens de gemeente nog steeds het grootste en belangrijkste winkelcentrum van de stad. Men hoopte wel op een tweede vestiging van V&D, discotheek en bioscoop. Er moesten maar liefst drie tandartsen komen en om monopolyposities van winkeliers te voorkomen zouden er meerdere bakkers, groenteboeren en slagerijen komen. De Grosmarkt en B&W waren vanaf het begin in zicht om de twee belangrijkste supermarkten te worden. Voorrang werd gegeven aan ondernemers uit de regio. Iets wat ook zou gaan gelden voor de aannemers die betrokken waren bij de bouw van het winkelcentrum.
Problemen stapelen zich op
De jaren tachtig braken aan en de economie begon te haperen. Een recessie lag op de loer en problemen begonnen zich op te stapelen rondom de bouw. Net voor de presentatie aan het grote publiek lieten V&D en de HEMA het afweten. De gemeente zou daarna graag Albert Heijn in het winkelcentrum zien. Dat zette echter kwaad bloed bij de eigenaren van de Grosmarkt en B&W. Ook ontstond het vermoeden dat lokale aannemers werden ‘afgeschoffeld’; er werden zulke grote garanties van ze gevraagd, dat ze niet meer konden meebieden voor de bouwopdracht. De Kamer van Koophandel ging zich met de zaak bemoeien en er volgde een stevig gesprek met burgmeester Roozemond. Die beloofde dat lokale aannemers zoals Bot en De Nijs weer in de race zouden komen voor de bouw. Uiteindelijk zou toch MUWI uit Rotterdam de klus krijgen. Lokale aannemers kregen wel een grote rol als onderaannemer.
Door de economische situatie verwachtte men dat het winkelgedrag zou veranderen. De projectontwikkelaar wilde daarom De Mare versoberen. De noordkant zou van het winkelcentrum worden ‘afgeknipt’. Hierdoor vervielen de kantoren, tientallen woningen en tweehonderd parkeerplaatsen. Totaal zou 3000 m2 aan oppervlakte verdwijnen. De burgemeester zag geen andere optie, maar veel gemeenteraadsleden waren flink ontstemd. Men was bang dat het stadsdeelcentrum meer een wijkcentrum zou gaan worden. Een jaar eerder waren, door een aantal aanpassingen, namelijk ook al diverse waterpartijen, woningen en het benzinestation geschrapt.
De afgeslankte bouw ging echter gewoon door. Als eerste onderdeel van het nieuwe stadsdeelcentrum waren de woningwetwoningen bij de Terschellingstraat klaar, in oktober 1982.. Het Gezondheidscentrum De Mare volgde in maart 1983. In februari 1984 meldde de Alkmaarsche Courant dat de opening van het zuidelijk deel van het winkelcentrum op 6 juni 1984 zou plaatsvinden. Nog niet alle winkelruimtes waren verhuurd, maar mensen konden wel al 23 winkels verwachten. Daarbij waren: Slagerij Leegwater, bakkerij Arie Schoon, drankenzaak ’t Hekeltje, hakkenbar Janson, drogisterij Veul, groenteboer Beentjes en Foto Flandria. De Albert Heijn Extra zou de grootste AH-vestiging van Nederland worden.
De bewonersvereniging van De Horn en het Arbeidsbureau hadden intussen een banenplan opgezet om werkloze bewoners van Alkmaar Noord in contact te brengen met de nieuwe werkgevers. 350 mensen meldde zich aan. De teleurstelling was echter groot toen uiteindelijk maar tientallen banen te vergeven waren. Winkeliers waren toch nog even voorzichtig met het aannemen van nieuwe mensen en plaatsten liever medewerkers van andere filialen over.
Een nieuwe bibliotheek en woonvorm
19 oktober 1984 was de officiële opening van het hele winkelcentrum. Er was een groot feest met kermis, activiteiten voor jong en oud én de aanwezigheid van Lee Towers. De Alkmaarsche Courant noemde De Mare een “dorado voor nieuwbouw clientèle” en “het pronkstuk van Alkmaar Noord”. De meeste mensen waren enthousiast, al waren er wel zorgen over de te steile hellingen voor rolstoelen, tocht, de onveilige parkeergarage, hangjongeren en de vele fietscrossende kinderen. Zaken die in de volgende jaren grotendeels werden opgelost.
Vrij snel na de opening openden ook de deuren van de openbare bibliotheek. Boven de bibliotheek kwam De Maretak: een complex met 128 woningen waarbij ouderen, jongeren, gehandicapten, gezinnen en alleenstaanden door elkaar woonden. Het idee was dat deze groepen elkaar zouden helpen beter op zichzelf te wonen. Een uniek concept voor die tijd, waarover zelfs de Duitse tv-zender ZDF kwam filmen.
In de bijna veertig jaar na de opening heeft het winkelcentrum vele verandering ondergaan. Winkels kwamen en gingen en de gereserveerde plekken voor de bioscoop en kantoren werden ingenomen door zorgcentrum ’t Rekerheem. Winkelcentrum De Mare is echter altijd een grote trekker gebleven en dankzij de grote verbouwing van een paar jaar terug, kan het nog vele jaren extra mee.
Door Mark Alphenaar