Deze week mogen we in Nederland weer naar de stembus. Het is tegenwoordig bijna vanzelfsprekend dat iedereen van 18 jaar of ouder mag stemmen. Maar dat is het niet. Zo hebben vrouwen hard moeten vechten om het voor elkaar te krijgen dat zij honderd jaar geleden voor het eerst hun stem mochten uitbrengen. Ook vrouwen uit Alkmaar en omgeving vochten mee.

De Vereniging voor Vrouwenkiesrecht (VVK) was in 1894 opgericht en kreeg in 1907 ook een Alkmaarse afdeling. Een van de bestuursleden van het eerste uur was Elisabeth van der Hoeven. Ze was afkomstig uit de ontwikkelde kringen van Alkmaarse burgers, in de dertig en ongehuwd. Al snel werd ze presidente van de afdeling en in 1912 werd ze gekozen in het landelijk hoofdbestuur. Ze was zeer actief, schreef meerdere vlugschriften en stukken in de krant, hield lezingen en werkte mee aan het herdenkingsboek dat geschreven werd bij het 25-jarig bestaan van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht in 1919.

  

In dat herdenkingsboek schreef ze een klein artikel onder de titel ‘Echte Parels’, waarin ze haar bewondering voor twee Alkmaarse bestuursleden niet onder stoelen of banken stak: “Zoo ken ik er twee in ’t bizonder, een paar flinke bestuursleden, die, nog heel jong zijnde, bestuursfunctie op zich namen. Ze hebben elk een drukke betrekking. In hun krap toegemeten vrijen tijd gaven ze steeds opgewekt hun werkkracht aan onze zaak, als ’t moest, zelfs hun nachtrust.”

Wie waren dan de parels waar Elisabeth zo lovend over schreef en die zich zo inzetten voor de zaak van het vrouwenkiesrecht? Geen oudere dames uit de elite, maar een nieuwe generatie. Antonia Frederica Bossert was een middenstandsdochter, geboren in 1885. Haar vader dreef een winkel in goud-, zilver- en luxeartikelen aan de Huigbrouwersteeg. Ze werd in 1915 penningmeesteresse van de VVK. De andere parel was Nelly Carels, dochter van een Amsterdamse winkelier en geboren in 1889. Ze kwam naar Alkmaar om hier docente was- en strijkinrichting te worden aan de Huishoudschool op de Oudegracht. Ze woonde op de Mient en werd eerste secretaresse van de Alkmaarse VVK.

    
Wat was dan zo bijzonder aan hun inzet? Ook daar geeft Elisabeth van der Hoeven antwoord op:
“Een vrouwenkiesrechtoptocht in een kleine stad te organiseeren, 5 jaar geleden dat was nog een bedenkelijke onderneming. De twee vriendinnen deden dat kalmweg, liepen zelf met de banier vooraan op een brandend-heeten zonnedag, een uur ver. Wat juffrouw A. of nicht B. ervan zouden zeggen was buiten hun bedenking, ze wisten dat hun zaak goed en dit middel deugdelijk was.”
En dat wás bijzonder. Vrouwen die net als mannen behandeld wilden worden kregen veel te verduren. Ze zouden te dom en te emotioneel zijn en hun gezin verwaarlozen, alleen maar door als burger stemrecht uit te oefenen. Vrouwen die de straat opgingen, demonstreerden en achter een vaandel aanliepen, konden op heel wat afkeuring rekenen. Dat deden nette mensen niet. Ook binnen de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht was er discussie over, en de alternatieve Bond voor Vrouwenkiesrecht begon er al helemaal niet aan.

  
Nelly en Frederica wel. Op 14 juni 1914 werd de eerste Alkmaarse vrouwenoptocht gehouden. Een groot aantal vrouwen en mannen liep van het Doelenveld naar de Nijenburg in Heiloo, waar een bijeenkomst was met vele sprekers over de noodzaak van kiesrecht voor vrouwen. In het hele land werden 70.000 handtekeningen opgehaald.

Elisabeth van der Hoeven eindigde haar stuk “Maar diep grieft de gedachte dat zooveel vrouwen en meisjes, met zulk karakter en met zulke werkkracht, zoo lang dezen strijd moesten voortzetten.”
Pas in 1919 werd het doel bereikt en kregen vrouwen bij wet het actief kierecht. In 1921 zou dit voor het eerst in praktijk gebracht kunnen worden.

  
‘De parels’ bleven politiek actief, want de wettelijke gelijkstelling van man en vrouw was tenslotte nog lang niet bereikt. Samen vormden ze het Alkmaarse hoofdbestuur van de nieuwe ‘Vereniging van Staatsburgeressen' de opvolger van de VVK. Nelly Carels stelde zich kandidaat voor de gemeenteraad en was van april 1923 tot september 1935 raadslid voor de Vrijzinnig Democratische Partij.

De weerstand was groot geweest, maar ‘de parels’ deden het samen, als vriendinnen, en dat zal zeker geholpen hebben. Ze bleven ongehuwd en ze bleven werken. Nelly bleef leidinggeven aan de was- en strijkafdeling van de Huishoudschool. Frederica associeerde zich in 1919 met haar vader en nam in de jaren dertig de winkel in de Huigbrouwerstraat over. Ze bleef adverteren onder de naam “H. Bossert en zoon”.

De gezamenlijke grafsteen op de Algemene Begraafplaats Alkmaar laat zien waar ‘de parels’ voor hebben geleefd; de strijd voor het vrouwenkiesrecht en hun liefde voor elkaar.

Door Marlies ten Berge, projectmedewerker Regionaal Archief Alkmaar