“Waarmee kan ik u van dienst zijn?”
“We leven inmiddels in de boaring twenties” zei een strandpaviljoenhouder laatst tijdens een interview in een programma op de lokale omroep. Dit uiteraard naar aanleiding van een vraag over het stilvallen van een groot aantal maatschappelijke geneugten de afgelopen maanden. Natúúrlijk vond hij alles heel verschrikkelijk, maar dat zijn terras niet open mocht ondanks alles, daar kon hij met zijn verstand niet bij. Maar gelukkig, er gloort nu toch eindelijk hoop. Sinds kort, zij het met mate en volgens strikte regels, mogen de terrassen enigszins worden geopend. En de nabije vooruitzichten zijn nog beter voor de uitbaters der horeca. Evenals de vooruitzichten van het weerbericht. Hoera!
Al zeker anderhalve eeuw is ‘het terras’ een bekend verschijnsel in het straatbeeld. Overal op aarde en op vele historische foto’s eenvoudig terug te vinden. Het geeft vrijwel altijd een gezellig beeld. Het zijn de ontmoetingsplaatsen van vrienden en vriendinnen, jonge gezinnen en hele families, kunstenaars, journalisten en studenten, middenstanders en arbeiders. Er wordt genoten van kopjes verse koffie met een mokkaschuimtaartje en glazen thee met een zandkoekje. Van koele glazen pils met een lichte bittere prikkel in de afdronk en van zure citroenlimonade of een klein glaasje zoete likeur. Van pelpinda’s uit een bakje en blokjes oude gatenkaas op een schotel. Van glimmende olijven naast wat bitterballen met mosterd op een notenhouten snijplankje. Verfrommelde geblokte servetjes en natte, slap geworden bierviltjes op de tafel. Uit de wind, in de zon, in de schaduw, op de tocht. Wat wiebelt die tafel, toch. Van Gogh zat lekker te tekenen op het terras, Picasso eveneens, en Carmiggelt schreef er zijn Kronkels. Sigaretje erbij, misschien een pijpje, mensen kijken, musjes kruimeltjes voeren, wespen wegzwaaien of slaan. Kleine flirtjes met de bediening, oude liefdes bevestigen met een drankje extra. Bootjes in de gracht, carillon klingelt door de blauwe lucht, rinkelende fietsbellen, schatergelach van links naar rechts.
Een keurig verzorgde ober nadert het tafeltje, buigt beleefd als een knipmes, glimlacht vriendelijk en zegt hoffelijk: “Goedemiddag jongedame, jongeheer. Weertje, nietwaar? Waarmee kan ik u op deze mooie zonnige lentemiddag van dienst zijn?” Notitieblokje soepel uit de binnenzak, potloodpuntje rolt over de tong, indringend oogcontact. En de zon weerspiegelt fel via de stalen asbak op tafel. Na afloop vanzelfsprekend wat kleingeld als fooi boven op het vochtig geworden bonnetje met scheur. Afijn…
In deze bijdrage een greep uit de historische foto’s waarop een terras zichtbaar is. Vaak betreft het prentbriefkaarten. Uit Alkmaar en haar directe omgeving. Hoewel het vaak wat statische beelden betreft, straalt de gezellig knusheid ervanaf.
Door Jesse van Dijl
Meer is er eigenlijk niet nodig; een tafeltje, een paar stoeltjes, goed gezelschap, een schenkkan met limonade en misschien een likeurtje erbij, een sigaartje aangeboden door een goede vriend en bediening die beleefd alles begrijpt. Herberg De Vriendschap aan de Oude Bergerweg in Bergen, iets na 1880. Met overdekte kolfbaan. Eén van de oudst bekende foto’s uit de collectie met een terras erop. Het moet al herfst zijn met die kale bomen en al dat blad op de grond. Vast zo’n warme herfstdag dat je toch nog lekker buiten kunt zitten.
Een behoorlijk schilderachtig tafereel uit circa 1925 van Café Van Wognum in Camperduin. Aan de voet van de duinen een prachtig plekje om een verfrissing te gebruiken voorafgaand of ter afsluiting van een heerlijke dag aan zee. Schilderachtig, ook vanwege de groot geverfde letters op de bakstenen gevel. Vanuit de verte is vanaf de fiets al te zien dat het café wordt genaderd. En mocht het tijdens het terrassen onverhoopt toch gaan regenen dan is alles snel verplaatst onder de houten overkapping.
Café Spoorzicht van Cornelis van Duijn aan de Kramersweg te Castricum omstreeks 1926. Reizigers kunnen hier in afwachting van de trein naar Alkmaar of Haarlem wat lekkers nuttigen, of bijkomen van de reis wanneer ze net op het station zijn uitgestapt. De terrasvloer is van grind. Dat maakt bij het aanschuiven van de stoelen zo’n typisch vrolijk zomers terrasgeluid. En bij het verlaten is meestal duidelijk zichtbaar waar de kinderen hebben gezeten; daar is het grind waar de voetjes waren, verdwenen.
Café Restaurant Central op de hoek van de Magdalenenstraat en de Gedempte Nieuwesloot te Alkmaar. Omstreeks 1938 met aparte zalen voor gezelschappen en telefoonnummer 69. Met vanaf het terras, waarop in de (na)middag heerlijk van het zonlicht genoten kan worden, een mooi uitzicht over het Hofplein. Daar is meestal wel wat reuring. Vooral wanneer de kermis er is!
Het overbekende Alkmaarse Hotel Café Restaurant De Nachtegaal op de hoek Geestersingel en Geesterweg, hier gezien vanaf de Bergerbrug omstreeks 1903. Met een soort chique Franse allure! Onder de enorme luifel aan de gepleisterde en witgeschilderde gevel een lang terras. Daarvoor het personeel in uniform netjes in gelid, poserend voor de fotograaf. Vanaf het terras kon in deze jaren genoten worden van de met regelmaat voorbijrijdende paardentram tussen centrum en treinstation. Links van het pand het koetshuis dat via een kleine aftakking in het spoor bereikbaar werd voor deze tram. Helemaal links nog net zichtbaar een sterke schimmel voor de wagon.
Wat een gezellige entree van Egmond aan Zee. Hier gezien komend vanaf De Hoef. Rechts aan de enorm lommerrijke Voorstraat een terras waar men begin jaren dertig kon neerploffen. Misschien wel het laatste terras aan het einde van een lange stranddag. Het station van de tram staat namelijk links, net niet in beeld. Geregeld zat de tram naar Alkmaar aan het einde van een zonnige dag afgeladen vol. Kon er niemand meer bij. Gewoon even wachten op de volgende; onder het genot van een koel Amstelpilsje op dit terras natuurlijk.
Aan de rand van het strand, met uitzicht tot de horizon boven de Noordzee; Egmond aan Zee begin vorige eeuw. Een populaire badplaats met tientallen hotels, pensions, restaurants en cafés. Duizenden bezoekers per jaar vertoefden hier tijdens de heerlijkste zomermaanden. Flaneren, baden, dansen en genieten van de vrijheid. Terrassen waren bij uitstek de plaats om te kijken naar het water, te luisteren naar muziekuitvoeringen in de muziektent, de gezonde zeelucht op te snuiven en ondertussen de innerlijke mens te verwennen met lekker smakende drankjes en hapjes.
Hotel Café Jan Schuijt op de hoek van de Spoorstraat en de Stationsweg in Alkmaar. Anno nu is het pand nog steeds goed herkenbaar, zo met dat torentje. Rond 1928 was het zo’n typisch etablissement dat in heel veel Nederlandse steden aangetroffen kon worden. Vanaf het terras uitzicht over het plein voor het station. Een pleisterplaats voor reizigers. Mooi zicht op de klok en de obers waren uiteraard niet te beroerd om de koffers van de dames en heren bezoekers over te nemen van de kruiers.
Een groep van vijf heren heft het glas op het terras van lunchroom Stationszicht aan de Breelaan in Bergen. De stoelen zijn zo gedraaid dat er een vrolijk kiekje genomen kan worden. Op de tafel een kleurig bloemetjeskleedje. De heer Noorderveen staat in de achtergrond met strik in het boord en handen op de rug. Haar strak naar achter gekamd. De o zo typische houding voor een ober die wacht op een seintje van een van zijn clientèle.
Een groep van zeven keurig verzorgde kelners poseert vrij nonchalant maar zelfverzekerd en bijna stoer, te midden van het verder lege terras in de tuin aan de achterzijde van het Bergense restaurant Duinvermaak. Kostuum met hemd met hoog gesteven boord en strik, schoenen glimmend gepoetst, haar in het vet, gemodelleerde knevel en zakhorloge. Natuurlijk géén polshorloge. Een bestelling opnemen konden zij als geen ander, haast via een ritueel, met allerlei beleefdheden, gelardeerd met subtiel beschaafde grapjes wanneer gepast. Maar o wee, wanneer iemand in het publiek zich misdroeg, of bijvoorbeeld na afloop van een gezellige middag aangeschoten liet weten geen geld bij zich te hebben...