Komende week is het exact honderd jaar geleden dat het reusachtige Engelse slagschip H.M.S. Prince George rotsvast strandde op een basalten hoofd van de Hondsbossche Zeewering. Dat gebeurde op 28 december 1921 om ongeveer half zeven in de avond, ter hoogte van pier 24. Op de ochtend van diezelfde dag meldde de Alkmaarsche Courant reeds op de voorpagina ‘Vaartuig los geslagen’.

Op 30 december kwam de krant met meer bijzonderheden. De Prince George zat zo hoog op een basalten dam, dat men er bij eb onderdoor kon lopen. Het geweldige gevaarte stak ver boven de Zeewering uit. De verslaggever gaf meteen enige toeristische tips. Wie het zeldzame schouwspel wilde zien, kon het beste over Schoorl en Camperduin fietsen. En vooral oude kleren aan trekken, want de wegen waren slecht en je raakte gegarandeerd onder de modder.

Verzekeringsfraude?

Ruim 25 jaar eerder, in 1895, was het zwaar gepantserde en bewapende oorlogsschip te water gelaten in de Engelse marinestad Portsmouth als een van de vlaggenschepen van de Royal Navy. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914 was zij echter alweer verouderd. De Engelse marine gebruikte het schip daarom in de Middellandse Zee, waar de tegenstand minder sterk was. Haar laatste grote rol speelde zij in 1915 tijdens de op een bloedig fiasco uitgelopen landingen bij Gallipoli ten zuiden van het huidige Istanboel. Eind 1916 was het met de actieve oorlogsdienst van de Prince George gedaan. Zij werd van bepantsering en kanons ontdaan en deed voortaan dienst in Engeland als haven- en hospitaalschip. Na het einde van de oorlog werd het slagschip in 1921 verkocht aan een Duits sloopbedrijf. De goed verzekerde Prince George begon eind december 1921 aan haar laatste reis naar het havenplaatsje Brake bij Bremen.

Twee sleepboten sleepten het schip voort over de Noordzee. Aan boord van de Prince George waren kapitein Arthur Hayter en een groepje runners. Ter hoogte van Texel bij het lichtschip Haaks lieten de sleepboten de Prince George voor anker achter. Ze hadden niet genoeg kolen aan boord en zetten koers terug naar Engeland om te bunkeren. Ondertussen stak er een storm op. De Prince George raakte op drift. Een sleepboot uit IJmuiden bood hulp aan, maar gezagvoerder Hayter weigerde die hardnekkig. Uiteindelijk sloeg het schip op woensdag 28 december 1921 om half zeven ’s avonds muurvast op strandhoofd 24 van de Hondsbossche Zeewering. De tien bemanningsleden konden de volgende ochtend worden gered nadat met vuurpijlen een lijn naar het wrak was geschoten. De hele gang van zaken leverde direct opgetrokken wenkbrauwen op. Nog steeds doen geruchten de ronde dat het om een grote verzekeringsfraude ging. De Scheepvaartinspectie vond het ook verdacht. Maar hard bewijs ontbrak en er werd geen nader onderzoek ingesteld.

Fokker tweedekker total loss

In het kantoor van het in Alkmaar gevestigde Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier volgde men de ontwikkelingen op de voet. Dit waterschap was belast met het beheer van de Zeewering. Gelukkig bleek het enorme schip een prima golfbreker. Bovendien vormden zich rond het wrak welkome zandbanken.
Het koper, nikkelstaal, teakhout, meubilair enzovoort aan boord van de Prince George trok als een magneet jutters aan. Binnen een paar dagen was het schip totaal gestript. Een slimme Pettemer begon bij het wrak een kraampje met versnaperingen voor de ramptoeristen. In 1925 ging de officiële sloop van het inmiddels in tweeën gebroken wrak van start. De met snijbranders losgemaakte stukken ijzer werden met een tussen het schip en een toren op de Zeewering gespannen kabelbaan afgevoerd. Op 12 mei 1925 vloog een nieuwsgierige piloot van de vliegbasis De Kooy bij Den Helder met zijn Fokker tweedekker tegen deze kabel aan. Hij kwam er goed vanaf, maar het Fokkertje was ‘total loss’. De zwaar scheefliggende Prince George werd ook nog gebruikt voor proeven met glijspanten om reddingboten langs de scheepshuid van slagzij makende schepen te kunnen strijken.

Tientallen decennia lang was de Prince George het meest bekeken wrak van Nederland. Begin deze eeuw bleek de oude Hondsbossche Zeewering echter niet meer aan de veiligheidsnormen te voldoen. Na jarenlang onderzoek ging in 2014 een grootscheepse verbetering van de Zeewering als laatste ‘zwakke schakel’ in de Noordzeekust van start. De dijk werd ingepakt in een brede strand- en duinstrook met behulp van vijfendertig miljoen kuub van de zeebodem opgezogen zand. Eind juli 2014 verdween ook de Prince George onder het zand. Tegenwoordig markeert een serie palen op het nieuwe strand het graf van het wrak. Bij het pad door de duinen staat bovendien een paal met een QR-code waarmee info over het schip opgehaald kan worden.

Door Jesse van Dijl en Diederik Aten