Woonhof Annie van Roeden
Langs de Oudegracht staat een voormalig kerkgebouw dat opvalt door zijn blauwe kozijnen, waarachter negentien appartementen schuilgaan: Woonhof Annie van Roede.
De Christelijke Afgescheiden Gemeenten
Halverwege de negentiende eeuw stonden op de plek van het woonhof meerdere huizen. Een daarvan was een ruime woning waar Jan Pol (kaaskoopknecht) en Cornelis Mollevanger (bierdrager) met hun gezinnen woonden. Zij behoorden tot een aantal Alkmaarders dat lid was van de Christelijke Afgescheiden Gemeente in Broek op Langedijk, die was opgericht in 1841. Als het weer te slecht was om voor een kerkdienst naar Broek op Langedijk af te reizen, kwamen wat Alkmaarse leden bijeen in het huis van de twee gezinnen om samen preken te lezen, te bidden en te zingen.
Het aantal Alkmaarse leden van de Afgescheiden Gemeente in Broek op Langedijk groeide. Daarom werd ervoor gekozen een eigen gemeenschap in Alkmaar op te richten. Daar hoorde natuurlijk ook een pastorie bij, dus werd de woning naast die van Jan en Cornelis (toen Oudegracht 15) aangekocht om als pastorie te dienen. Vanaf 1861 konden de kerkdiensten in een echt kerkgebouw plaatsvinden. Op de plek waar de woning van Jan en Cornelis stond, werd een kerk in Byzantijnse stijl gerealiseerd. Kenmerkend waren de vele bogen die terugkwamen in de vormgeving.
De Christelijke Afgescheiden Gemeenten in Nederland stonden echter niet stil. Er vonden een opsplitsing, een hereniging en een fusie plaats, waardoor de Gereformeerde Kerken in Nederland werd gevormd. Vanaf 1893 behoorde de Byzantijnse kerk aan de Oudegracht officieel tot de Gereformeerde Kerk van Alkmaar. Wegens het groeiende aantal leden kreeg de kerk in 1921 een aanbouw om zo tweehonderd extra zitplaatsen te creëren. Die voldeed slechts een korte periode, want vanaf 1926 was er opnieuw gebrek aan zitplaatsen.
De Verlosserskerk
In januari 1932 begon de organisatie de bouw van een nieuw kerkgebouw voor te bereiden. De zoektocht naar een geschikte partij om de kerk te bouwen liep via een aanbesteding, waar achtendertig inschrijvingen op kwamen. De keuze viel op architect B.W. Plooy gevestigd in Amersfoort. Plooy had al ervaring met het ontwerpen van kerken, waarvan hij er circa dertig heeft gerealiseerd, herkenbaar aan de invloeden van de Amsterdamse School. De begroting voor de nieuwe Alkmaarse kerk kwam uit op f 65.000,- en de daadwerkelijke kosten bleven daarbinnen.
Na bijna zestig jaar dienst te hebben gedaan als kerk raakte het gebouw in 1991 onder meer als gevolg van de ontkerkelijking zijn kerkelijke functie kwijt. Al eerder trof dit lot de Dominicuskerk aan de Laat. Woningbouwvereniging Rochdale (nu Woonwaard) kocht de Verlosserskerk, zoals de kerk was gaan heten, om deze om te bouwen tot sociale huurwoningen voor senioren. Architectenbureau Keyzer & van Doorn & van Duijn mocht het ontwerp gaan maken. Het aankoopbedrag was f. 675.000. Daar kwamen nog overdrachtskosten en verbouwingskosten bovenop. Rochdale hoefde het niet helemaal zelf te betalen, want het Stadsvernieuwingsfonds leverde een bijdrage van f. 827.389,-.
Protest
Het proces verliep echter niet helemaal zonder slag of stoot. Direct omwonenden en leden van ‘Bewonersgroep Oostelijk stadsdeel II’ waren niet blij met het plan. De bewonersgroep stuurde een brief naar het college van B&W, waarin gevraagd werd onderzoek te doen naar een alternatieve bestemming voor het gebouw. De groep uitte zorgen over onder andere de privacy van omwonenden, in verband met het plaatsen van ramen die uitkeken op achtertuinen, over parkeergelegenheid en het uiterlijk van de kerk. Direct omwonenden schreven brieven met vergelijkbare argumenten. Er kwamen enkele wijzigingen in de bouwplannen en de situatie werd voorgelegd aan de Gedeputeerde Staten van Noord-Holland. Zij leverden ‘verklaringen van geen bezwaar’ waarna de gemeente Alkmaar de bouwvergunning kon verlenen. De start van de bouw was door de situatie wel vertraagd. Volgens de planning zouden de woningen in september 1993 worden opgeleverd. Het wooncomplex, dat uitsluitend voor 55-plussers was bestemd, werd officieel geopend op 26 november 1993.
De nieuwe naam van het gebouw, gekozen door de Ledenraad van Rochdale, werd bekendgemaakt: Woonhof Annie van Roeden. Heel toepasselijk werd het wooncomplex daarmee vernoemd naar iemand die bijzonder actief was in de ouderenbeweging. Annie van Roeden (overleden in 1992) was onder meer een aantal jaren voorzitter van de Ouderenraad Alkmaar, bestuurslid van de ANBO (Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen) en actief in de Rooie Vrouwen. Ze legde een bijzondere weg af: na de lagere school ging Annie aan de slag als dienstbode om zich daarna gaandeweg te ontwikkelen tot een invloedrijk persoon op het gebied van zelfstandig wonen voor ouderen. Van het interieur van de Verlosserskerk was na de verbouwing alleen de kroonluchter nog over. Het glas-in-lood is alleen aan de voorkant (Kwerenpad) behouden. Na een fikse brand in het portaal en trappenhuis in 2001 is er voor de veiligheid een brandtrap bijgekomen.
De leeftijdsbeperking (vanaf 55 jaar) geldt inmiddels niet meer. Jong en oud wonen er nu naast elkaar. Zo blijft het prettig wonen langs de Oudegracht en het Kwerenbolwerk, in het oude centrum van Alkmaar.
Door Truusje Rood