Wie met zijn gezicht richting Huiswaard en voor de spoorwegovergang op de Noorderkade staat, ziet rechts iets dat herinnert aan een verdwenen stukje spoorweggeschiedenis. Onder de extra brede bovenleidingportaal was namelijk ooit een aftakking van het hoofdspoor. Deze leidde naar een industriespoorlijn dat liep over een groot deel van het huidige Overstad.

    
De geschiedenis van het zogenaamde Raccordement Noord begon al in de jaren veertig. Op de Handelskade (nu de Kanaalkade) liep toen al jaren een spoorlijntje waar bedrijven hun goederen op wagons konden laden. Het toenemende wegverkeer begon echter steeds meer last te krijgen van dit lijntje. Met de komst van het industrieterrein Noord (nu Overstad) wilde de gemeente graag dat het laden en lossen van spoorwagons daar zou gaan gebeuren. Er kwam een plan voor een 'stamlijn' waar bedrijven hun eigen stukje spoorlijn op konden aansluiten. Het plan was al klaar in 1949 maar het duurde nog tot 1951 tot er officiële goedkeuring kwam van de gemeente. De situatie op de Handelskade begon steeds nijpender te worden en de Kamer van Koophandel drong dan ook aan op een snelle bouw van de spoorlijn.

Twee gulden per wagon

In juli 1951 won de firma Kuiper en Leeuwenkamp uit Petten de aanbesteding met een bod van 64.540 gulden en er werd met de bouw begonnen. Tussen de gemeente en de NS werd afgesproken dat gebruikers van nieuwe het spoor twee gulden per wagon zouden betalen aan de NS. Om te voorkomen dat ondernemingen het spoor op de Handelskade zouden blijven gebruiken werd daar het overbrengloon verhoogd. Tijdens de bouw van het industriespoor bleek er veel interesse van bedrijven te zijn om zich aan te sluiten op de hoofdlijn die liep over de Koedijkerstraat. Er kwamen aftakkingen naar de Noorderstraat, Pettemerstraat en Kwakelkade. Het spoor over de Noorderstraat werd later zelfs nog verder doorgetrokken. Na de opening van de lijn in april 1953, ging er twee keer per dag een locomotief van en naar het industrieterrein rijden om wagons op te halen.

De opkomst van de vrachtwagen

De eerste tien jaar dat de lijn in gebruik was, werden er veel wagons met goederen gebracht en opgehaald. In 1957 waren dat er zelfs 1404. In de jaren zestig begon er echter een landelijke verandering in het goederenvervoer te ontstaan. Steeds meer werd vervoerd met vrachtwagens. Het gebruik van de goederenlijn daalde dramatisch. In 1974 werden nog maar 33 wagons opgehaald en de verwachting voor 1975 was zelfs helemaal geen wagons. Het spoor lag er uiteindelijk desolaat en onberijdbaar bij. In 1977 had de gemeente genoeg van het spoorlijntje en was zelfs bereid alle kosten tot opruiming te betalen. In de zomer van dat jaar werd de vergunning tot gebruik van het spoor door Transport- en Handelsmaatschappij Vekoma opgezegd. Dit bedrijf zat aan het laatste operationele gedeelte van de spoorlijn. Eind 1977 werd ook de overeenkomst met de NS opgezegd, maar het duurde nog tot begin jaren 80 voordat de veldsporen werden opgeruimd. De sporen die in de straat lagen besloot men, vanwege de kosten, pas op te ruimen zodra het gehele wegennet van het industrieterrein zou worden vernieuwd.

Door Mark Alphenaar

(Deze blog is een herbewerking van een in 2014 'Ik was erbij' artikel uit de Alkmaarsche Courant.