Corry, Dudley, Eunice en Franklin. Een modern rijtje namen toegekend aan een rijtje zware stormen die elkaar gedurende de afgelopen periode in korte tijd opvolgden. Code geel, oranje en rood; angst voor bomcyclonen en Kanaalratten. We hebben het er allemaal maar druk mee. De een zoekt vanwege de intense sensatie van deze natuurkrachten de woei aan het strand op, de ander ligt nachten wakker, vrezend voor zijn pannendak en wiebelende schoorsteen.
Natuurlijk zijn deze zware stormen niets nieuws onder de zon. Zoals zo vaak met gebeurtenissen in het heden zijn interessante vergelijkingen met het verleden te maken. Het moet alleen even met wat concentratie en geduld opgezocht worden in de boeken. Talloze stormen teisterden de afgelopen eeuwen ons land en met name zijn kust. De inwoners van het mooie Egmond aan Zee hebben daar altijd flink over kunnen meepraten. Neem nu die verschrikkelijke stormen uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Het scheelde soms niets of de woedende zee liep de Voorstraat in. Hele daken woeien weg, strandhuisjes en -paviljoens werden weggevaagd en van de duinen bleef weinig over.
Halve toren
En dan die storm van 1944, slechts twee dagen na Dolle Dinsdag. Een echte orkaan van windkracht twaalf. Veel schade kon deze kneiter in Egmond echter niet aanrichten; de Duitse bezetter had er reeds meedogenloos met de sloophamer huisgehouden. Eigenlijk zoals in alle vaderlandse badplaatsen. Eeuwig zonde want wat waren al die dorpjes toch schilderachtig mooi.
Die talloze historische stormen eisten honderden levens van vissermannen op zee. Scheepsrampen kwamen veelvuldig voor; huizen verdwenen in de golven, de angst en het ontzag voor de Noordzee waren belangrijke ingrediënten van het dagelijks bestaan. De kust schoof naar het oosten op en meest aansprekend hierbij is uiteraard de storm van 1741. Vanwege de mooie plaatjes die ervan zijn gemaakt en bewaard gebleven. Het halve dorp verdween in zee, inclusief de kerk. De kerk waarvan de toren eerst op een bijzonder indrukwekkende manier nog voor de helft bleef staan. In de lengte wel te verstaan. Prentjes van dit waanzinnige beeld werden door heel Nederland verspreid. Het was dan ook werkelijk spectaculair.
De Geweldige
De stormen van eind 1904 en begin 1905 zorgden eveneens voor flinke littekens in het dorpsgezicht van Egmond aan Zee. De rampzalige combinatie van hoog water, noordwesterstorm en grote muien tussen de eerste banken voor de kust, zorgde voor een strandafslag van tientallen meters. Het dorp liep serieus gevaar voor de zoveelste keer overspoeld te worden. De Alkmaarsche Courant van 7 december 1904 noemde de eerste storm “De Geweldige” en omdat er in die dagen nog geen foto’s in de krant werden geplaatst, schreven de journalisten bijzonder beeldend. Grenzend aan literair en zelfs poëtisch: “Met iederen stormram brak een deel van het losse zand af en vloeide weg in t wild terugbruisende water. Het terras van het Badhotel was al spoedig voor een groot deel door den waterwolf verorberd, zodat de muziektent, half ondermijnd, een machtelooze prooi van den veelvraat geworden zou zijn, indien men haar niet tijdig achteruit had geplaatst. Ook het mooie terras van “Welgelegen” betaalde zijn tol aan de onmeedoogende verzwelgster. Maar ’t hevigst werd bedreigd ’t zomerverblijf van den Heer Boelmans ter Spill. De veranda hing reeds, zijn ondergrond missende boven de woest-brekende golven. En had de storm nog langer aangehouden, zeer zeker zou ook de villa zelf voor die woeste kracht bezweken zijn.”
Ramptoerisme
Voor nu leek de villa, het huis van de vermogende familie Boelmans ter Spill, die de rest van het jaar woonde aan de Langestraat in Alkmaar, dus gered. Vader Hendrik, advocaat van beroep en jaren gemeenteraadslid en wethouder van Alkmaar, kon gerust ademhalen. Maar niet voor lang! In de nacht van 2 op 3 januari 1905 sloeg het noodlot opnieuw toe, en nog veel heviger dan eerst. Een vliegende storm deed zijn reeds gehavende villa instorten en slechts een puinhoop bleef achter. Opnieuw volgden prachtig geschreven artikelen in kranten. Nu zelfs landelijk, met een soort ramptoerisme tot gevolg. Zo valt er te lezen: “Gisteren zijn wij te Egmond aan Zee geweest en hebben er gezien, welke verwoestingen door zee en storm zijn aangericht. De twee uur lange, kronkelende weg van Alkmaar naar Egmond, (…) was levendiger dan op andere Zondagen. De mare van het ongeluk had zich in Kennemerland verbreid, en uit Alkmaar, en uit de Zaanstreek, zelfs uit Amsterdam, waren velen naar het vissersdorp en badplaatsje op weg om de ruïnes van eenige vernielde gebouwen te zien. (….) Wandelaars en fietsers vormden op den weg tusschen de hoofdplaats van Kennemerland en de Egmonden een onafzienbare sliert. De wielrijders tornden op de heenreis met moeite tegen den wind op en lieten zich op den terugweg voor den wind drijven. In de café’s te Egmond a/Zee was het bijzonder druk en aan ’t eind van de hoofdstraat van het dorp, waar die zich dicht bij het hôtel Duinzicht tot aan een soort pleintje verbreedt, stonden de rijtuigen, nadat de paarden gestald waren, in lange files. (…) Nog veel meer dan het hotel Welgelegen heeft een villa of pension geleden, toebehoorende aan den heer Boelmans ter Spill, te Alkmaar. De ruïne geleek die van een ingestort huis. Tot onder de fundamenten was het duin weggespoeld. Het lot van het gebouw kan men dus nagaan.”
De bekende vakfotograaf met de mooie naam Camillus Franciscus van Steensel van der Aa (C. van der Aa), die veel in Alkmaar en omgeving heeft gewerkt, trok eveneens geïnteresseerd naar Egmond. Hij maakte van de indrukwekkende gevolgen van beide stormen mooie fotografische opnamen. Duidelijk zichtbaar hierop de bewuste villa en de verschrikkelijke schade. Het blijven indrukwekkende platen om naar te kijken.
Heden ten dage wordt de kust van Egmond aan Zee goed beschermd door verschillende banken. Soms door suppletie gesteund. Maar zeg nooit nooit! Springvloed in combinatie met een superstorm uit het noordwesten kan van de waterwolf nog immer een onmeedoogende verzwelgster maken.
Door Jesse van Dijl