Het onderwerp 'Bruggen' op de website www.alkmaaropdekaart.nl laat zien hoe de bruggen er nu uitzien en hoe ze er in het historische Alkmaar er uitzagen. Per brug is dit weergegeven met een historische prent of foto en ter vergelijking een foto van hoe de brug er nu uitziet. Het historische Alkmaar is de stad zoals die bijvoorbeeld op de kaart van Joan Blaeu uit 1650 staat afgebeeld. Het is de binnenstad inclusief het Schermereiland en de Schelphoek.

Met welke gegevens

Als vertrekpunt is de brugnamendiscussie binnen de gemeente Alkmaar gebruikt. Deze vond plaats in de jaren ’20 van de vorige (20ste) eeuw. Toen bleek dat een naam niet altijd voor één brug werd gebruikt, zoals toen met de Kneppelbrug. In het uiteindelijke raadsvoorstel (nr. 164 december 1927) zijn niet alle toenmalige bruggen met name genoemd. Ter vergadering zijn ook nog namen gewijzigd. De bijbehorende nummering, die op een speciaal gemaakt kaart stonden, is nu niet meer in gebruik.

Een andere, oudere, bruggenkaart is van rond 1780. Op die kaart zijn hoofdletters en nummers gebruikt. De (hoofd)letters zijn voor de bruggen over de singels en de nummers voor de overige bruggen. Dit is de eerste kaart waar alle brugnamen op staan vermeld.

Op oudere kaarten zijn het de gebouwen (A.A. Metius, 1619, PR 1003120) of straten en poorten (j. Blaeu, 1650, PR 1005037) die worden genoemd.

Na 1780 zijn er wel lijsten met brugnamen gemaakt, daarbij zijn geen kaarten gemaakt. Er is een handgeschreven lijst van rond 1850 en een officiële gemeentelijke “Staat A van de Bruggen, overzetten en verdere werken ...”. deze laatst genoemde lijst is bedoeld als praktische informatie bij het onderhouden van de bruggen en stamt uit 1856.

Op de kaart uitgegeven door van Herms Coster en Zonen in 1865 (PR 1005049) zijn brugnamen vermeld maar weer niet van alle bruggen.

Wat voor soort brug

Bruggen zijn er in vele soorten en maten. Van oudsher zijn de bruggen gemaakt van het materiaal dat plaatselijk voorhanden was zoals hout, natuur- of baksteen en later ijzer, staal en beton. Houten brugconstructies hebben een relatief korte levensduur (30 à 40 jaren). Mede daarom zijn met de komst van ijzer en staal als bouwmateriaal vanaf rond 1860 de houten bruggen vervangen door ijzeren bruggen.

Gegevens per brug

Bij de presentatie van de brug is een zo oud mogelijke afbeelding gezocht, waarbij de situatie ook nu nog in beeld kan worden gebracht. Van de huidige situatie is een foto gemaakt vanuit een vergelijkbare positie als op de oude afbeelding. Verder zijn enkele kerngegevens weergegeven over de brug:

• naam: De naam van de brug, zoals die is vastgelegd in een raadsbesluit
• bouwjaar of eerste vermelding van de brug: Jaartal dat blijkt uit een kaart ander geschreven stuk.
• type brug: Het brugtype van de brug zoals die op dit moment ligt,
• brugnummer: het nummer dat de gemeente Alkmaar gebruikt,
• naamdiscussie in de jaren ’20,20ste eeuw: Naamvoorstellen die zijn gedaan tijdens discussie hierover,
• naam 1780: De naam op kaart uit 1780.

Verder zijn per brug wat wetenswaardigheden vermeld, zoals citaten uit het artikel in Oud Alkmaar over de naamgeving van bruggen (1) en uit Dit is Alkmaar over plekken in de stad (2) en andere bronnen.

(1) Zimmerman Lucas A.L. 2010, Van kneppels, bokken en Zoutkeetbrug, Naamgeving van bruggen in Oud Alkmaar 2010-3

(2) http://www.ditisalkmaar.nl

(3) Ruijsendaal, E. 1998, Alkmaar binnen de Veste 8, resp. pag. 53,56, 56 en 57

(4) Fasel, W.A. () Alkmaar en zijne geschiedenissen kroniek van 1600-1813

(5) Peteri W.B. 1913 Overheidsbemoeingen met stedebouw tot aan den vrede van Munster

(6) Bankert, R. Koolwijk, H Jaarboek 1970,

(7) Fasel, W.A. 1980, Rond de Laat, Oud Alkmaar 3

(8) Cordfunke, E.H.P. 1965 Alkmaars Jaarboekje 1

(9) Fasel, W.A. (2012) Alkmaar en zijne geschiedenissen kroniek van 550-1600