Confectiebedrijf Eckmann uit Alkmaar werd groot dankzij elastisch korset

‘Wanneer je ouder wordt, denk je steeds vaker terug aan de goede oude tijd’. Met deze woorden begon Nies Speets-Nol een oproep aan oud-medewerkers van confectiebedrijf Eckmann om mee te doen aan een bedrijfsreünie in 2013. Nies werkte van 1962 tot aan de sluiting in 1973 bij het in de Tesselschadestraat gevestigde bedrijf, samen met vele andere meisjes en vrouwen.

De firma Eckmann, of de ‘korsettenfabriek’ zoals het bedrijf doorgaans werd genoemd, heeft een interessante geschiedenis, die terug gaat tot december 1933. In die maand kwam de joodse vluchteling Hans Eckmann uit Frankfurt am Main naar Alkmaar. Enkele maanden later volgden ook zijn vrouw en kinderen. In hun woonhuis aan de Maclaine Pontstraat begon Eckmann in 1934 met een confectiebedrijf, waarbij hij gebruik maakte van de ervaring die hij had opgedaan in de Duitse korsettenindustrie. Samen met zijn vrouw en een Alkmaarse naaister, mej. Leering, fabriceerde hij bretels en jarretelles.

Het bedrijf groeide als kool. Na een jaar waren er al 12 werknemers en verhuisde het bedrijf naar een groter pand aan de zuidzijde van de Oudegracht, de huidige fysiotherapie-praktijk. In 1937 trad een andere joodse vluchteling, Albert Katz, toe als vennoot. In 1939 waren er al zo’n 100 medewerkers, meestal jonge meisjes die na de huishoudschool of de naaischool hadden gekozen voor de fabriek. Mej. Leering was inmiddels directrice. Korsetten waren nu het belangrijkste product. Eckmann vervaardigde in licentie elastische Amerikaanse modellen, die gretig aftrek vonden. Terwijl in Europa de oorlogsdreiging steeds meer toenam, legde Eckmann in 1939 aan een journalist uit dat zijn product juist een voorbeeld was van de samenwerking tussen landen. De stoffen betrok hij uit Twente, het weefsel kwam uit Amerika, het elastiek uit Nederland en Frankrijk en de sluitingen uit Engeland.

De familie Eckmann wist de oorlog te overleven door onder te duiken. Mede-vennoot Katz werd gedeporteerd en stierf in april 1945 in Duitsland. De jaren na de oorlog brachten nieuwe bloei voor het bedrijf, dat zich behalve op korsetten, ook toe ging leggen op de productie van bh’s. De artikelen werden verkocht onder merknamen als Lastina, Evyan Lingerie en Peter Pan Foundations. In 1949 werd een nieuw bedrijfspand betrokken aan de Tesselschadestraat. Ook daar groeide het bedrijf al snel uit zijn voegen. Omdat er weinig personeelsaanbod was in Alkmaar, werden ook buiten Alkmaar confectieateliers ingericht, onder meer in Schagen - dit atelier werd later verplaatst naar Den Helder - en Apeldoorn. In 1959 werkten er 450 mensen in het bedrijf. De sociale verhoudingen waren goed: jaarlijks was er een uitje, de firma had een eigen maandblad, een handbal- en voetbalvereniging en een bibliotheek. De Alkmaarse bh’s en step-in’s veroverden de wereld: trots vertelde men in deze jaren aan een journalist dat ook de Nederlandse prinsessen Alkmaarse lingerie droegen.

De jaren zestig luidden de neergang in van het bedrijf. De internationale concurrentie werd steeds sterker. In 1966 verkocht Eckmann het bedrijf en verhuisde naar Zwitserland, waar hij in 1971 overleed. In 1973 besloot de nieuwe eigenaar, de Amerikaanse firma Genesco, het bedrijf te sluiten. Daarmee verdween een alom bekende Alkmaarse onderneming, waar veel meisjes en vrouwen een deel van hun leven hebben doorgebracht. De sluiting kwam overigens als een verrassing voor de toen 132 medewerkers. Veel had te maken met een bedrijfsconstructie waarbij een slecht lopend bedrijfsonderdeel door Genesco was ondergebracht bij een dochteronderneming van Eckmann. De daaropvolgende financiële malaise was de nekslag voor Eckmann. En dat juist na een succesvolle reorganisatie in 1971 waarbij er weer zwarte cijfers op de jaarrekening stonden. 

Na de aankoop (één miljoen gulden) van het gebouw door de gemeente Alkmaar werd het verbouwd voor drie miljoen gulden. In 1975 nam de Sociale Dienst zijn intrekt in het gebouw. Anno 2022 heeft het Leger des Heils een plek in de voormalige 'bh-fabriek' en zijn er woningen voor jongeren. In één van de oude fabriekshallen zit sinds 1976 de Alkmaarse krachtsportvereniging Sport Staalt Spieren.

Goede herinneringen

Nies denkt met plezier terug aan haar jaren bij Eckmann. Zij was 14 toen ze er kwam te werken. De huishoudschool had ze achter de rug en nu wou ze geld gaan verdienen. Bij Eckmann kreeg ze een interne opleiding van een jaar. Daarna werkte ze op de ‘naaizaal’ waar bh’s en step-in’s werden vervaardigd. Er werkten veel meisjes, maar ook wel oudere meest ongehuwde vrouwen. Mannen vond je in het bedrijf vooral in de expeditie, in de boekhouding en op de ‘snijzaal’ waar de stoffen werden gesneden. Nies kreeg een basisloon, waar ze al naar gelang haar productie een extra toelage bovenop kreeg. Bij alles wat je maakte kreeg je ‘punten’ en dat bepaalde de hoogte van de toeslag. Het werk was niet te zwaar en de onderlinge verhoudingen waren goed. Er werd heel wat afgelachen. Ieder jaar was er een personeelsuitje, waar naar toe werd geleefd. Veel meisjes van Eckmann namen afscheid van het bedrijf als ze gingen trouwen. Nies kreeg de kans niet: toen zij trouwde in oktober 1973 was het bedrijf juist een paar maand ter ziele. Wat rest is herinnering: Nies heeft altijd een oude foto van haarzelf en haar toenmalige collega’s bij zich: ‘Je weet het maar nooit, misschien kom ik iemand tegen die net als ik bij Eckmann heeft gewerkt’.

  

Origineel verhaal uit 2013 door Harry de Raad (bijgewerkt in 2022).